„Nie stresuj się, wszystko będzie dobrze”- na pewno nieraz i nie dwa byłeś uspokajany podobnymi słowami. A co, jeśli ten demonizowany stres wcale nie jest taki zły? Może właściwie powinniśmy mówić „to teraz trochę się postresuj, a na pewno wszystkiemu podołasz”? Bo stres nie zawsze jest zły i niszczący. Czasami może być wręcz pomocny. Może prowadzić do osiągnięć życiowych i rozwoju osobowości. Bez działania stresu nie podejmowalibyśmy wielu życiowych aktywności. Ale jak to zrobić?- spytasz. Jak spowodować, aby tak nieprzyjemne uczucie jak stres wyszło nam na dobre? Poznaj zatem eustres. Jeżeli nauczysz się go rozpoznawać i dobrze używać, możesz być pewien, że każdą stresującą sytuację będziesz w stanie przekuć na coś pozytywnego. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie, jak rozpoznać eustres i jak go skutecznie wykorzystać. Razem poszukamy sposobów na to, aby nie pozwolić, aby eustres został zastąpiony przez bardzo szkodliwy rodzaj stresu, czyli stres przewlekły- tak zwany dystres.
Czym jest eustres?
Eustres bywa nazywany pozytywnym stresem. To stres, który mobilizuje do działania i wspomaga nasz rozwój. Optymalny poziom stresu to maksymalny poziom eustresu. Jest przeciwieństwem dystresu, który jest stresem szkodliwym, destrukcyjnym. Dystres prowadzi do rozpaczy, załamania i stagnacji. Jest związany z lękiem i depresją. Eustres natomiast niesie za sobą pozytywne skutki w postaci rozwoju psychicznego, czy wzrostu motywacji. Eustres związany jest z aktywnością. Z kolei dystres z jej brakiem. Dystres to stres długotrwały.
Kiedy pojawia się eustres?
Eustres – jako reakcja naszego organizmu na krótkotrwały silny bodziec nazywany stresorem – pojawia się w sytuacjach, które nasz organizm odbiera jako zagrożenie bądź takich, kiedy potrzebujemy szybkiej mobilizacji do działania.
Żeby zrozumieć to lepiej, odwołajmy się do koncepcji stresu w ogóle. Według kanadyjskiego fizjologa, Hansa Selyego, stres jest niespecyficzną reakcją organizmu, powstającą w odpowiedzi na działanie bodźców szkodliwych, tak zwanych stresorów. Owa reakcja przebiega w trzech stadiach:
- stadium reakcji alarmowej, podczas której zostają zmobilizowane siły obronne,
- stadium odporności, czyli przystosowania się do stresora
- stadium wyczerpania
O eustresie możemy mówić w przypadku wystąpienia pierwszego stadium stresu, czyli mobilizacji. Wówczas w naszych organizmach zachodzi szereg reakcji fizjologicznych. W mózgu wydziela się noradrenalina, następuje wzrost koncentracji, poprawa wydolności motorycznej. Innymi słowy, występuje reakcja „uciekaj , albo walcz”. Stajemy się bardziej wydajni, nasze możliwości rosną. Pomimo strachu jesteśmy w stanie podjąć skuteczne działanie, reagować.
Eustres a motywacja
Eustres daje nam również motywację do działania. Dobrym przykładem będzie tu osoba borykająca się z otyłością. Któregoś dnia słyszy od lekarza, iż wyniki jej badań są bardzo złe. Jeżeli nie zacznie szybko działać, jej stan zdrowia ulegnie jeszcze większemu pogorszeniu. Bez wątpienia opisana sytuacja jest sytuacją stresującą, nieprzyjemną. Jednak słowa lekarza działają również motywująco. Chory zaczyna ćwiczyć, korzysta z pomocy dietetyka. Strach o zdrowie i życie był czynnikiem mobilizującym. Jednocześnie osoba ta kontynuuje aktywność fizyczną również wtedy, gdy bezpośrednie zagrożenie życia mija. Eustres przyczynił się do stałej zmiany w jej życiu. Efekty eustresu nie minęły zatem w chwili ustania działania stresora.
Także osoba która znalazła się w tak zwanym “dołku” finansowym staje w obliczu ogromnego stresu. I tu również eustres może stać się motywacją do znalezienia na przykład lepszej pracy, do zdobywania nowych umiejętności, co być może nie nastąpiłoby gdyby nie nagły kryzys, który ją dotknął.
Eustres: przykłady
Przygotowujesz się do ważnego egzaminu. Zdajesz sobie sprawę, że dużo od niego zależy. Bardzo się denerwujesz. Na naukę poświęcasz każdą wolną chwilę. Dodatkowo stresuje cię fakt, że to egzamin ustny. Także poza stresem związanym z egzaminem, dochodzi jeszcze obawa przed publicznym wystąpieniem. Jednak odczuwasz również radość na myśl, że twoje starania zostaną pozytywnie ocenione i tym bardziej przykładasz się do nauki, co skutkuje piątką w indeksie i wzrostem zadowolenia z siebie.
Planujesz swój ślub i wesele. Martwisz się, czy wszystko dobrze wypadnie. Prócz wielu wydatków związanych z uroczystością, każdego dnia napotykasz na nowe wyzwania- wybór sali, zespołu weselnego, rozesłanie zaproszeń. Goni cię czas, a ty, choć te wszystkie sytuacje są stresujące, cieszysz się na myśl o tym “wielkim dniu” i dokładasz wszelkich starań, aby wszystko przebiegło po twojej myśli. Eustres mobilizuje cię do działania.
Zaczynasz nową pracę. Wszystko jest nowe, niczego nie jesteś pewien. Codziennie musisz robić rzeczy, których do tej pory nie robiłeś. Obawiasz się, że nie dasz sobie rady, ale jednocześnie czujesz podekscytowanie na myśl o czekających cię wyzwaniach. W związku z tym, zamiast poddawać się stresowi- podejmujesz wyzwanie i cierpliwie uczysz się wszystkiego, co wiąże się z nową posadą.
Spodziewasz się dziecka. Stresujesz nadchodzącym porodem i ogromem zmian w życiu, jednak czujesz również ekscytację. Odczuwasz radość, przygotowując pokój dla potomka, a równocześnie niepokój związany z nową sytuacją.
Przykładów eustresu można by wymienić sporo. Właściwie każdy dzień przynosi nam jakieś stresujące sytuacje. Od nas zależy, czy im się poddamy, czy też wykorzystamy możliwości rozwoju, jakie daje nam ta sytuacja.
Jak wykorzystać eustres na naszą korzyść?
Jak widzimy, eustres może być czymś bardzo pozytywnym i uczynić dużo dobrego w naszym życiu. Co zrobić, żeby go maksymalnie wykorzystać? Jak nie dopuścić do sytuacji, kiedy eustres zamienia się w dystres? Przede wszystkim powinniśmy nauczyć się odbierać stres jako wyzwanie, a nie jako czynnik destrukcyjny. Jeżeli na bodziec stresujący zareagujemy załamaniem rąk i stwierdzimy, że nie będziemy nic robić, bo i tak sobie nie poradzimy, to jesteśmy na dobrej drodze do dystresu, depresji i osłabienia poczucia własnej wartości. A poczucie własnej wartości w dużej mierze zależy właśnie od tego, w jaki sposób radzimy sobie z wyzwaniami. Jeżeli nie reagujemy aktywnie na pojawiający się eustres to właściwie sami wymierzamy sobie ciosy. Nie sytuacja stresowa działa na nas destrukcyjnie, a my sami. Do nas należy decyzja, czy zamienimy stres w siłę poprawiającą naszą koncentrację, motywację i wydolność, czy też od razu się poddamy i pozwolimy, żeby stres zawładnął nami. Jak widzimy, mamy do dyspozycji znakomite narzędzie. My decydujemy, czy wykorzystamy je z pożytkiem dla nas czy przeciw nam.
Przede wszystkim warto unikać koncentrowania się na samym celu, a skupić się raczej na zadaniu. Dla opisanej wyżej osoby z nadwagą skupianie się na osiągnięciu idealnej figury byłoby bardziej szkodliwe niż mobilizujące. Cel bowiem w tym przypadku jest daleki, a brak natychmiastowego efektu zniechęca do działania. Natomiast, jeżeli taka osoba skoncentruje się na codziennych ćwiczeniach i diecie, to efekty zaczynają być widoczne od razu, a każdy dzień przybliża ją do osiągnięcia wymarzonego celu.
Unikajmy koncentrowania się na niepowodzeniach. One się zdarzają i będą zdarzać na każdym etapie naszego życia. Warto jednak nie skupiać się nich, a potraktować jako cenną lekcję. Nie definiujmy siebie poprzez to, co nam w życiu nie wyszło, a skoncentrujmy raczej na tym, co może się udać w przyszłości. Wyciągajmy wnioski z porażek, ale nie rozpamiętujmy ich.
Zadbajmy o relaks. Relaks? Odpoczynek? Jak to? Przecież mamy koncentrować się na działaniu- powiesz. Oczywiście, że tak, ale aby nasze działania były skuteczne, musimy zapewnić sobie możliwość regeneracji. Sen, ćwiczenia oddechowe, spędzanie czasu na świeżym powietrzu na pewno pomogą dobrze radzić sobie ze stresem.
Jak widzisz, eustres jest bardzo pomocny w życiu. Należy jedynie umieć go rozpoznawać i dobrze używać, a pomoże nam realizować plany i nie poddawać w trudnych sytuacjach.