Na liście kandydatów do chemicznego Nobla w tym roku były m.in. badaczki, które opracowały metodę „edytowania” DNA oraz znakowania związków chemicznych w żywych komórkach.
Jednak nagroda przypadła badaczom, którzy odkryli bardzo ważny mechanizm, dzięki któremu komórki mogą żyć i rozmnażać się. Chodzi o mechanizmy naprawiające uszkodzenia w DNA. Owe uszkodzenia pojawiają się cały czas pod wpływem czynników takich jak promieniowanie czy wolne rodniki (bardzo reaktywne związki chemiczne, powstające w komórkach).
Gdyby błędy w DNA nie były naprawiane, komórki szybko obumierałyby lub zmieniałyby się w tkanki nowotworowe. Mechanizmy naprawiające nasz genom są też niezbędne w czasie podziałów komórkowych.
– komentuje Jan Stradowski, Szef działu nauki „Focusa”, z wykształcenia lekarz medycyny, z zamiłowania biolog i przyrodnik. W Radiu TOK FM prowadzi audycję „Człowiek 2.0”.
Czytaj także:
Zobacz ogłoszenie Szwedzkiej Akademii Nauk na żywo:
Do tej pory Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii przyznano 106 razy łącznie 169 laureatom. Wśród nich są cztery kobiety, w tym Maria Skłodowska-Curie, którą uhonorowano w 1911 roku za odkrycie dwóch pierwiastków: radu i polonu.
Najciekawsze odkrycia nagrodzone nagrodą Nobla z ostatnich lat:
- 2014 – nagrodę otrzymali Eric Betzig i William E. Moerner z USA oraz Niemiec Stefan W. Hell, którzy opracowali metodę mikroskopii fluorescencyjnej wysokiej rozdzielczości; ich prace są pomocne m.in. w badaniach chorób uszkadzających mózg, np. Parkinsona.
- 2013 – Nobla przyznano twórcom komputerowego modelowania reakcji chemicznych – Martinowi Karplusowi, Michaelowi Levittowi i Ariehowi Warshelowi. Ich prace pozwalają m.in. na produkcję lepszych leków.
- 2011 – Nobel trafił do Daniela Shechtmana z Izraela. Komitet Noblowski uhonorował go za odkrycie kwazikryształów – struktur, których istnienie w przyrodzie uznawano wcześniej za niemożliwe.
- 2008 – Nagrodą Nobla podzielili się trzej przedstawiciele USA – Osamu Shimomura, Martin Chalfie i Roger Y. Tsien. Prace laureatów dotyczyły świecącego na zielono białka GFP, wyizolowanego po raz pierwszy od meduzy. Dzięki znakowaniu GFP można obserwować umiejscowienie, przemieszczanie i działanie znakowanych białek. GFP pozwoliło na przykład śledzić los komórek nerwowych uszkodzonych przez chorobę Alzheimera, wzrost chorobotwórczych bakterii czy powstawanie wytwarzających insulinę komórek beta w trzustce rozwijającego się zarodka.
- 2006 – Nagrodę otrzymał Roger D. Kornberg (USA), który tym samym poszedł w ślady ojca, Arthura Kornberga, laureata Nobla z dziedziny medycyny w 1959 r. Rogera Kornberga nagrodzono za poznanie podstawowego procesu życiowego każdej komórki, jakim jest transkrypcja. Dzięki temu procesowi informacja genetyczna zapisana w genach jest wykorzystywana do produkcji białek w komórkach.