1. W pierwszych latach życia układ pokarmowy stopniowo dojrzewa
W chwili przyjścia na świat układ pokarmowy, podobnie jak cały organizm dziecka, pod wieloma względami nie jest w pełni dojrzały i różni się od układu pokarmowego osoby dorosłej.
Układ pokarmowy niemowlęcia jest niedojrzały i rozwija się jeszcze długo po jego narodzinach. W porównaniu do osoby dorosłej przełyk jest nieco krótszy i szerszy oraz charakteryzuje go brak mechanizmu zastawkowego i odpowiedniego napięcia dolnego zwieracza przełyku, co sprzyja ulewaniu treści pokarmowej. Żołądek opróżnia się w wolniejszym tempie, a niedojrzała mikroflora jelitowa i zwiększona przepuszczalność nabłonka jelitowego sprawiają, że dziecko jest znacznie bardziej narażone na przenikanie alergenów i substancji szkodliwych zawartych w pożywieniu. Wszystkie te czynniki powodują, że układ pokarmowy niemowlęcia jest wyjątkowo delikatny i do harmonijnego rozwoju wymaga szczególnej troski i bezpiecznej żywności. Przez 6 pierwszych miesięcy życia zaleca się wyłączne karmienie piersią – mleko mamy to najlepszy pokarm dla niemowlęcia. Prawidłowe żywienie w tym czasie jest szczególnie istotne, bowiem prawidłowe dojrzewanie brzuszka wpływa na dobre samopoczucie dziecka.
2. Trawienie pokarmu jest procesem zależnym od pracy wielu narządów
Trawienie pokarmu rozpoczyna się już w jamie ustnej. W tym miejscu znajdują się ślinianki produkujące ślinę, której zadaniami są rozmiękczanie pokarmu i wstępny rozkład węglowodanów, np. skrobi. Wstępnie rozdrobniony i zmiażdżony pokarm jest przesuwany za pomocą języka w kierunku przełyku, w którym nie zachodzą procesy trawienia i wchłaniania.
Przełyk łączy się z częścią wpustową żołądka, gdzie przy skurczu jego ścian następuje wymieszanie pokarmu z sokiem żołądkowym. Rozpoczyna się proces trawienia białek, za których rozkład odpowiada pepsyna – enzym hydrolizujący białka. U niemowląt występuje dodatkowy specjalny enzym – podpuszczka, ułatwiający trawienie białek mleka mamy. Enzym ten zanika około 3. roku życia.
Po opuszczeniu żołądka pokarm trafia do pierwszego odcinka jelita cienkiego – dwunastnicy. W tym miejscu łączą się ujścia przewodów żółciowego i trzustkowego. Działanie żółci prowadzi do emulgacji tłuszczów, czyli rozbicia na wiele mniejszych cząsteczek. Są one znacznie bardziej podatne na działanie enzymu trawiennego – lipazy trzustkowej, której aktywne działanie prowadzi do rozkładu tłuszczu na glicerol i kwasy tłuszczowe. W jelicie cienkim kontynuowane jest trawienie białek, a jego efektem jest otrzymanie peptydów i aminokwasów, natomiast przy udziale kolejnego enzymu – amylazy trzustkowej, następuje kontynuacja trawienia węglowodanów prowadząca do powstania cukrów prostych.
W jelicie cienkim odbywa się również wchłanianie strawionych substancji – kwasów tłuszczowych do naczyń limfatycznych, natomiast aminokwasów i cukrów prostych – do naczyń krwionośnych. Wchłanianych jest także wiele cennych związków i substancji, np. witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K), żelazo, magnez i wapń. Niestrawione pozostałości pokarmu przechodzą do jelita grubego, które zasiedla mikroflora jelitowa odpowiedzialna za bakteryjną fermentację błonnika oraz syntezę niektórych witamin, zwłaszcza z grupy witamin B i witaminy K. W okrężnicy następuje wchłanianie wody i elektrolitów oraz formowanie kału wydalanego dzięki pracy mięśni odbytu.
3. Mikroflora jelitowa pełni wiele pożytecznych funkcji w organizmie
W układzie pokarmowym zachodzi mnóstwo procesów, które wpływają na działanie całego organizmu. Wiele z nich zależy od składu i dojrzałości mikroflory jelitowej, której jakość z kolei zależy od różnych czynników, np. rodzaju porodu czy sposobu karmienia niemowlęcia w pierwszych miesiącach życia. Skład flory jelitowej nie jest jednakowy u wszystkich dzieci, jednak jej większość stanowią dobroczynne Bifidobakterie i pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus. Ich rozwój wpierają oligosacharydy, czyli węglowodany złożone zawarte w mleku mamy, które nie ulegają trawieniu w układzie pokarmowym maluszka. Są one pożywką dla pożytecznych bakterii zasiedlających jelita, które odpowiadają między innymi za fermentację niestrawionych resztek pokarmowych, syntezę niektórych witamin oraz ochronę organizmu przed działaniem drobnoustrojów chorobotwórczych. Mikroflora jelitowa noworodka w ciągu życia ulega dynamicznym zmianom, tworząc ostatecznie bardzo złożony ekosystem. Dopiero kiedy dziecko ma około 3 lat, jego mikroflora jelitowa jest podobna do mikroflory typowej dla osoby dorosłej.
4. Prawidłowe działanie układu pokarmowego korzystnie wpływa na samopoczucie dziecka
Harmonijny rozwój i prawidłowe działanie układu pokarmowego są jednymi z niezbędnych czynników warunkujących dobre samopoczucie dziecka. W układzie pokarmowym zachodzi trawienie i wchłanianie składników odżywczych, a więc związków wspierających funkcjonowanie całego dojrzewającego organizmu. Kiedy układ pokarmowy działa prawidłowo, dziecku nie dokuczają takie dolegliwości jak kolki, zaparcia czy ulewania, co sprawia, że maluch jest radosny, pełen energii, spokojnie sypia i beztrosko odkrywa świat.
5. Układ pokarmowy niemowlęcia wymaga wyjątkowej troski
Przez cały okres 1000 pierwszych dni życia, czyli już od chwili poczęcia przez pierwsze lata życia, organizm człowieka stopniowo doskonali swoje funkcje, jednak przez cały ten czas jest bardzo wrażliwy i ma wyjątkowe potrzeby. Solidnym wsparciem dla rozwoju maluszka jest zapewnienie bezpiecznej żywności, która dzięki dostarczeniu wielu składników odżywczych będzie wpierać jego właściwe dojrzewanie.
„Brzuszek dziecka jest bardzo ważny dla jego prawidłowego rozwoju, wpływa na ogólne samopoczucie niemowlęcia, dlatego wymaga troski i delikatnego traktowania, w tym dopasowanego sposobu żywienia. To istotne, bo choć po narodzinach brzuszek malucha jest gotowy do pracy, jest jeszcze wciąż bardzo delikatny i cały czas dojrzewa” – mówi Lucyna Bienek, doradca żywieniowy marki Bebiko PRO+ 2.
W pierwszych latach życia organizm niemowlęcia dynamicznie się rozwija, a wraz z nim stopniowo dojrzewa układ pokarmowy, którego prawidłowe funkcjonowanie oddziałuje na samopoczucie dziecka. W tym czasie dziecka szczególne znaczenie ma sposób żywienia niemowlęcia.
Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt. Mleko matki zawiera wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami.
Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.