Wciągu dnia poprzedzającego kaware (rytualną nocną orgię) dorośli mężczyźni wznoszą na słupie drewnianą platformę. Wylegują się na niej nago, nabierając sił. W tym czasie kobiety budują w dżungli szałas bez okien. O zmierzchu rozpalą w nim ognisko. Gdy mężczyźni zobaczą dym, zejdą na ziemię. Pod osłoną zmroku zakradną się do szałasu, by oddać się rozpuście.
Po kaware tradycyjnie następuje kilkudniowy okres rozpasania, zwany imu, kiedy to dozwolony jest seks każdego z każdym. Podczas imu mieszkańcy wioski posilają się specjalnymi pokarmami, zapewniającymi siłę i moc – powodzeniem cieszą się gigantyczne ślimaki morskie, uznawane (zapewne ze względu na podługowaty kształt) za potężny afrodyzjak.
Mimo intensywnych starań misjonarzy – imu przetrwało do dziś. Faktem jest, że rzadko łączy się z całym ceremoniałem kaware, a kochankowie wolą spotykać się w dyskretnym miejscu, a nie w zadymionej chacie, czemu akurat trudno się dziwić.
Myliłby się jednak ten, kto przypisałby plemieniu Kamoro rozwiązłość. Jakiekolwiek przejawy swobody seksualnej poza wyznaczonymi okresami są piętnowane, a winowajcy tradycyjnie karani – zarówno kobieta, jak i mężczyzna przyłapani in flagranti powinni zostać wychłostani i otrzymać przynajmniej po jednej rózdze od każdego mieszkańca wioski.
KOCHAJMY SIĘ JAK BRACIA
U wschodnich sąsiadów Kamoro, plemienia Asmat, przetrwał obyczaj podobnej natury, zwany papitsj – wymiana żon między mężczyznami będącymi towarzyszami lub braćmi (mbai).
Warto tutaj zwrócić uwagę na skomplikowany charakter związku między dwoma mężczyznami. Już w wieku kilku lat chłopcy z plemienia Asmat dobierali się w pary, razem chodzili na polowania, na ryby i do dżungli. Razem też uprawiali seks – traktowany w tym wypadku jako naturalny sposób zapewnienia równowagi. W związku panowała pełna symetria – nie było strony dominującej i biernej – każdemu stosunkowi analnemu towarzyszył drugi, z nieodzowną zamianą ról. Mężczyźni pozostawali w związku ze swoim mbai przez całe życie, walczyli u jego boku w bitwie, razem sypiali w długim domu mężczyzn – było to całkowicie naturalne i powszechnie akceptowane. Oczywiście nie wykluczało to w żaden sposób zainteresowania płcią przeciwną, wśród dzieci panowała swoboda seksualna. Chociaż zbyt częste zmiany partnerów nie były w dobrym tonie, tak naprawdę dopiero małżeństwo ograniczało ich liczbę.
W okresie poprzedzającym wyprawę wojenną i ważne ceremonie, kiedy to utrzymanie właściwej równowagi było sprawą kluczową, dochodziło właśnie do papitsj – wymiany żon między towarzyszami. Po ustaleniu terminu przez czworo partnerów, żony przeprowadzały się do chaty mbai swojego męża – by ugotować tam posiłek z sago (to symbol akceptacji zawarcia małżeństwa). Na kilka dni dom opuszczali wtedy pozostali mieszkańcy, a pary w nieskrępowany sposób oddawały się rozkoszom. Po kilku dniach partner obdarowywał swoją kochankę naszyjnikami z muszli i zwracał swojemu mbai.
Podobnie jak wiele innych plemion papuaskich, Asmatowie nie kojarzyli seksu z prokreacją – wszystkie poczęte w trakcie papitsj dzieci uznawane były za prawowitych potomków męża kobiety.
MOC BĘDZIE Z TOBĄ
U wielu plemion papuaskich w okresie wojny obowiązywała wstrzemięźliwość. UAsmatów miała ona charakter o tyle osobliwy, że mężczyźni unikali tylko kontaktów seksualnych ze swoimi żonami, rozładowując napięcie podczas seksu między… sobą. W noce bezpośrednio poprzedzające rajd w długich domach mężczyzn odbywały się homoseksualne orgie – wojownicy wraz ze spermą przekazywali sobie energię i moc, mającą zapewnić im powodzenie w walce. Kiedy wybierano wodza na okres wojny, pozostali wojownicy oddawali mu cześć i uznawali jego zwierzchnictwo, całując i liżąc jego członek. Obyczaj wydaje się szokujący, ale w kręgu naszej kultury za jego odpowiednik można uznać zrytualizowane poniekąd zachowania, charakterystyczne dla grypsery więziennej.
W kulturze wielu plemion papuaskich zrytualizowany homoseksualizm związany jest także z obrzędami inicjacyjnymi. U zamieszkujących południe Nowej Gwinei Marind elementem inicjacji jest odbycie stosunku ze starszym wojownikiem – na ogół wujem lub bliskim krewnym. Ten wraz ze swoim nasieniem przekazuje młodemu chłopcu moc, niezbędną do zostania mężczyzną i wojownikiem. U Sambia, zamieszkujących góry Papui- Nowej Gwinei, chłopców w wieku siedmiu lat tradycyjnie oddzielano od kobiet, umieszczając w domu obrzędowym, gdzie przez kilka lat byli poddawani rytuałom oczyszczającym z pierwiastka kobiecego. Integralną częścią tej szkoły męskiego życia były stosunki odbywane ze starszymi wojownikami.
ASCECI W TYKWACH
Wobec ekscesów plemion zamieszkujących wybrzeża Papui oraz otaczających ją wysp, życie intymne mieszkańców gór wypada zaiste blado. Wydawać by się mogło, że sterczące dumnie ku niebu, imponujących nieraz rozmiarów tykwy, osłaniające przyrodzenie, są symbolem męskości – permanentnej erekcji. Dokładne pochodzenie i pierwotna funkcja używanych przez papuaskich górali osłon, zwanych w zależności od regionu koteką, holimem lub horimem, nie są znane. Wszystko wskazuje jednak na to, że świadczą raczej nie o rozwiązłości, lecz o wstrzemięźliwości seksualnej ich właścicieli (w pewnym sensie ją wymuszając).
W kulturze plemion Dani, Lani i Yali seks uznawany był za szkodliwy, wręcz niebezpieczny – wedle wierzeń odbiera siły i energię mężczyźnie, narażając go na wszelkiego rodzaju zagrożenia ze strony złych duchów. Zapewne z tego powodu w okresie działań wojennych obowiązywała zupełna wstrzemięźliwość (a tereny te pogrążone były w permanentnej wojnie). Życie seksualne objęte było szeregiem tabu. Sam stosunek, traktowany, wydawać by się mogło, jako smutna konieczność służąca przedłużeniu rodu, miał mocno zrytualizowany charakter – mężczyźni spotykali się z żonami w ustalonych terminach, w specjalnych chatach. Kobieta po urodzeniu dziecka objęta była tabu – nawet do sześciu lat (chyba że urodziła bliźnięta, wtedy okres ten się przedłużał, przy czym jedno z dwojga dzieci zwykle uśmiercano, uznając je za potomstwo złych duchów).
Podobne tabu obowiązuje u plemion Korowai i Kombai, żyjących w dżunglach u podnóża gór Jayawijaya. Kobiety w okresie połogu (ale również i menstruacji) mogą ściągnąć na mieszkańców domu atak złych duchów – na „trefny” okres przenoszą się więc do szałasów, położonych w bezpiecznej odległości od domu.
Przykłady podobnych nietypowych i kontrowersyjnych (z naszego punktu widzenia) zachowań i wierzeń związanych z seksem można by mnożyć. Nową Gwineę zamieszkują blisko dwa tysiące plemion, różniących się obyczajami i obrzędami. Po ponad stu latach kontaktów z cywilizacją Zachodu, po konfrontacji z surową moralnością chrześcijańską, wiele z tych obyczajów odeszło w niepamięć, zanim ktokolwiek zdołał je udokumentować. Inne, napiętnowane jako niegodne i wstydliwe, jak choćby asmackie orgie papitsj, praktykowane są nadal w ukryciu, podobnie jak rytualny kanibalizm…