Urządzenie musi być podłączone do prądu, źródła czystej wody i kanalizacji. Proces zmywania rozpoczyna się od pobrania zimnej wody, która następnie zostaje podgrzana wewnątrz zmywarki i za pomocą pompy dostarczona do ramion rozpylaczy. Te zaś, obracając się bardzo szybko, rozpryskują ją silnymi strumieniami tak, aby dotarła do umieszczonych w komorze naczyń i sztućców, Muszą one być odpowiednio w poukładane, by woda miała dostęp do wnętrza np. szklanek czy kieliszków. Aby zużyć jak najmniej wody, podczas zmywania jest ona filtrowana i używana ponownie – kilkakrotnie dostarczana do ramion rozpylacza. Po zakończeniu zmywania brudna woda jest wypompowywana do kanalizacji, zmywarka zaś pobiera czystą, której używa do płukania. Po opróżnieniu zmywarki z wody, grzałka ogrzewa powietrze, by szybko i bez plam wysuszyć naczynia.
Do do mycia najczęściej używa się specjalnych kostek myjących, które umieszcza się w pojemniku na drzwiach zmywarki. Jest tam też miejsce do uzupełniania płynu nabłyszczającego, a na dnie komory urządzenia znajduje się pojemnik na specjalną sól. Jej zadanie polega na zmiękczaniu zbyt twardej wody. Zapobiega to osadzaniu się kamienia tak na naczyniach, jak i w samej zmywarce. Na rynku jest coraz więcej kostek, które nie tylko myją, ale i nabłyszczają naczynia i zmiękczają wodę. W takim przypadku nie trzeba już stosować płynu nabłyszczającego ani soli.
Ramię rozpylacza Odpływ wody Dopływ wody Silnik Grzałka Pompa Pojemnik na kostki myjące i nabłyszczacz
Pierwowzorem współczesnych zmywarek, było urządzenie (nepędzane ręcznie) wymyślone pod koniec XIX wieku w USA przez Josephine Cochrane, wnuczkę wynalazcy łodzi parowej. Josephine była majętną kobietą i nigdy nie musiała zmywać naczyć. Pomysł na maszynę zrodził się po tym jak służący zniszczyli w czasie mycia kilka cennych porcelanowych naczyń.
W Stanach Zjednoczonych zmywarki stały się powszechnym artykułem gospodartwa domowego już w latach 70.