Klasztor w Palermo znany jest z największej kolekcji mumii w Europie. Znajduje się w nim około 8 tys. zmumifikowanych ciał i ludzkich szkieletów z okresu od końca XVI do początku XX wieku. Wśród zmarłych chowanych w katakumbach klasztora początkowo znajdowali się jedynie duchowni, jednak z czasem zaczęto składać tu także ciała osób świeckich, głównie zamożnych kupców i mieszczan z wyższych sfer.
Wśród mumii są także dzieci, które do podziemnej nekropolii zaczęły trafiać o wiele później. Uważa się, że pierwszy pochówek dziecka w klasztorze miał miejsce w 1787 roku.
W katakumbach kapucynów znajduje się około 8 tys. ludzkich ciał / fot. Stefano Montesi/Corbis via Getty
Tajemnicze cmentarzysko od zawsze budziło ciekawość – nie tylko wśród zwiedzających (część kolekcji mumii jest dostępna dla turystów), lecz także wśród naukowców. Na przestrzeni lat prowadzono szereg szeroko zakrojonych badań zmumifikowanych ciał dorosłych, ale mumie dzieci do tej pory nie doczekały się równie dogłębnej analizy.
Mają to zmienić prace zespołu kierowanego przez bioarcheolożkę prof. Kirsty Squires. Grupa badawcza właśnie poinformowała o otrzymaniu zgody na dostęp do wcześniej niezbadanej kolekcji dziecięcych mumii, znajdujących się w klasztorze w Palermo.
41 mumii dzieci z XIX wieku
Projekt badawczy otrzymał wsparcie brytyjskiej rady naukowej The Arts and Humanities Research Council, która zdecydowała się przyznać zespołowi prof. Squires grant w wysokości ponad 70 tys. funtów (równowartość ok. 390 tys. zł). Badania obejmą 41 dziecięcych mumii pochodzących głównie z XIX wieku. Pierwsze prace mają rozpocząć się już w grudniu, a całe przedsięwzięcie jest zaplanowane na dwa lata.
– Katakumby klasztoru kapucynów stanowią jedną z najważniejszych kolekcji mumii na świecie. Jednak niewiele jest dokumentów na temat dzieci, które poddano mumifikacji, a akty zgonów z tego okresu zawierają niewiele informacji. Nowe badanie ma wypełnić tę lukę w naszej wiedzy – podkreśla prof. Squires.
Naukowcy wejdą do dotychczas niedostępnej części katakumb / fot. Stefano Montesi/Corbis via Getty
Dlaczego mumifikowano ciała dzieci?
Badaczka zauważa, że zgodnie z obecnie dostępną wiedzą, przyjmuje się, że mumifikacja była obrzędem pogrzebowym zarezerwowanym głównie dla dorosłych. To może wyjaśniać, czemu w klasztorze nie znaleziono mumii dzieci z najwcześniejszego okresu. Dlaczego jednak z czasem zaczęto poddawać dzieci mumifikacji?
– Mamy dość mocne dowody sugerujące, że dzieci pochodziły z wyższych warstw społecznych, ale w rzeczywistości niewiele wiemy o ich zdrowiu, rozwoju lub tożsamości. Wierzymy, że nasz projekt dostarczy niezbędnych danych, które pozwolą ustalić, jakim dzieciom umożliwiano mumifikację. Pomoże umieścić to odkrycie w szerszym kontekście – mówi prof. Squires.
Odkrycie ewentualnych urazów na szczątkach dzieci lub śladów czynników środowiskowych, które mogły przyczynić się do ich śmierci, może dostarczyć wielu informacji dotyczących warunków, w jakich wzrastały, rozwijały się i wychowywały. Naukowcy zamierzają także porównać wyniki badań mumii z danymi zgromadzonymi na podstawie analizy szczątków dzieci pochowanych w innym miejscu w Palermo, których ciała nie zostały poddane mumifikacji.
W grę wchodzą tylko nieinwazyjne metody badań
W skład zespołu badawczego, oprócz prof. Squires, wejdą także: kurator naukowy ds. katakumb kapucynów dr Dario Piombino-Mascali oraz eksperci w dziedzinie radiografii cyfrowej – dr Robert Loynes, dr Mark Viner i Wayne Hoban.
Zaangażowanie ekspertów od radiografii jest konieczne, ponieważ badania mają opierać się głównie na nieinwazyjnych metodach obrazowania. Naukowcy nie będą więc przeprowadzać ekshumacji czy sekcji zwłok. Zamiast tego, przy użyciu przenośnych aparatów rentgenowskich wykonają dokładne prześwietlenia każdej mumii.
Łącznie wykonanych zostanie blisko 600 radiogramów. Na podstawie obrazów badacze będą w stanie oszacować wiek i płeć każdego z dzieci, oraz zidentyfikować wszelkie zmiany patologiczne i pourazowe, jakich mogły doznać dzieci przed lub po śmierci.
Niektóre mumie należą do bardzo małych dzieci / fot. Fabrizio Villa/ Getty
– Obecnie dostępne informacje na temat mumifikacji dzieci spoczywających w katakumbach są bardzo ograniczone. Nasze badania pomogą szerszej publiczności dowiedzieć się więcej o tych dzieciach i o kulturowym znaczeniu samego obrzędu pogrzebowego. To naprawdę ekscytująca okazja, aby dowiedzieć się więcej o życiu XIX-wiecznej Sycylii – dodaje prof. Squires.
Ponieważ fotografowanie w części katakumb, w której będą prowadzone badanie, jest zabronione, naukowcy nie będą mogli przedstawiać relacji ze swoich prac ani wykonać zdjęć przedstawiających mumie dzieci. W związku z tym do współpracy zaproszono artystę, Eduardo Hernandeza, który ma stworzyć ilustracje przedstawiające portrety mumii.
Grafiki Hernandeza będą udostępniane w serwisie poświęconym projektowi – Palermo Catacombs.
Źródło: Archeology News Network.