Żaba dziwaczka, żaba arlekin (Pseudis paradoxa) to gatunek płaza z rodziny rzekotkowatych, który występuje na wschodzie Ameryki Południowej, w dorzeczu Amazonki i na północny Argentyny. Nazwa zobowiązuje, bo stworzenie to wyjątkowe – należy do niego rekord świata w kategorii największej różnicy wielkości między kijanką (postacią larwalną) a dorosłym osobnikiem tego samego gatunku.
Czytaj też: Przez dekady ten grzyb dziesiątkował żaby na całym świecie. Płazy wreszcie zaczęły walczyć
Kijanki osiągają maksymalną długość ok. 17 cm, a kiedy przejdą metamorfozę, mają nie więcej niż 6,5 cm. To oznacza, że postaci larwalne są często nawet czterokrotnie większe od dorosłych. Największe osobniki widziane w badaniach muzealnych lub hodowane laboratoryjnie miały 24 cm długości. Ale skąd w ogóle taka różnica rozmiarów? Czy od strony biologicznej ma to w ogóle sens?
Ta żaba przeczy prawom natury, ale faktycznie istnieje
Rodzaj Pseudis składa się z 11 gatunków, a wszystkie żyją w Ameryce Środkowej i Południowej, w tym na karaibskich wyspach Trynidad. W badaniu z 2009 r. porównano tempo wzrostu kijanek żaby dziwaczki z innymi gatunkami żab tropikalnych i stwierdzono, że chociaż było ono podobne, kijanki żab arlekin rosły, a nie zaczynały przeobrażać się w tym samym czasie co inne kijanki.
Czytaj też: Ta żaba udaje martwą w nietypowej sytuacji. Tak odstrasza niechcianych adoratorów
Zmiana rozmiaru jest tak niewiarygodna, że pierwsi naukowcy wierzyli, że żaby najpierw osiągały rozmiary dorosłe, a następnie przekształcały się w kijanki, które stawały się rybami, nie wierząc, że takie skurczenie się jest możliwe w drugą stronę.
Jak więc te kijanki stają się tak duże? Badanie opublikowane w 2009 r. w The Herpetological Journal wykazało, że tempo wzrostu kijanek jest podobne do tempa wzrostu innych gatunków z rodzaju Pseudis, ale dziwaczki po prostu dojrzewają szybciej. Zanim kijanki zakończą metamorfozę w osobniki dorosłe, samce zaczynają już wytwarzać plemniki i są “w zasadzie dojrzałe”, a u samic mają komórki jajowe w fazie rozwoju – co zwykle ma miejsce na etapie cyklu życiowego młodej żaby.
W innym artykule, w którym analizowano inny gatunek Pseudis, badano rozwój szkieletu kijanek tego gatunku i stwierdzono, że pod koniec metamorfozy był on bardzo zaawansowany lub całkowity. Duża część niezwykłej wielkości kijanki wynika z jej długiego i pokaźnego ogona. Przed przekształceniem się w dorosłego osobnika jego długość pyska (tj. długość ciała) jest porównywalna z długością dorosłego osobnika.
Żaby dziwaczki nie występują w miejscach o wyraźnych sezonowych wahaniach temperatury. Niska temperatura nie może mieć wpływu na rozwój kijanki. Jednakże podobieństwa w kształcie kijanek rodzaju Pseudis i gatunków zimujących w klimacie umiarkowanym sugerują, że kijanki dziwaczek mogą być narażone na przedłużoną ekspozycję na prolaktynę, wyższy poziom prolaktyny w czasie rozwoju lub zwiększoną wrażliwość na prolaktynę.