Ziemia powstała około 4,55 miliarda lat temu. Było to bardzo, ale to bardzo dawno temu. Zwłaszcza jeśli spojrzymy na to, że ostatnie 0,55 miliarda przypada na okres istnienia kręgowców i bardziej zaawansowanych form życia. Przez pierwsze 4 miliardy Ziemia przeżywała zdecydowanie inne przemiany, które do dzisiaj próbuje badać wiele zespołów naukowych z całego świata.
Czytaj też: Sięga początków ludzkości i jest najstarszy na Ziemi. Ten kopiec usypały przedziwne owady
Jedne z najstarszych skał, które są co nieco w stanie nam przekazać na temat prekambryjskich dziejów Ziemi, liczą niespełna 4 miliardy lat i znajdują się one w Australii Zachodniej, około 700 kilometrów na północ od Perth. Naukowcy z Curtin University znaleźli drobne ślady na istnienie skał podobnego wieku w o wiele bliższym sąsiedztwie zachodnioaustralijskiej metropolii. O odkryciu dowiadujemy się z Nature.
Ślad pradawnej skorupy ziemskiej znaleziony w skałach niedaleko Perth
Badania nad pamiątkami sprzed miliardów lat nie są jednak takie łatwe, jak by się wydawało. Z uwagi na to, że skorupa ziemska jest w ciągłym ruchu, najstarsze jej pokłady są po prostu zatapiane we wnętrzu planety (najczęściej w płaszczu). Tak stare skały tylko w niektórych miejscach odsłaniają się na powierzchni i zawdzięczamy to głównie późniejszym ruchom tektonicznym.
Czytaj też: Ogromna rzeka przesunięta przez wstrząsy z wnętrza Ziemi. Lepiej, żeby nie było powtórki
Naukowcy z Australii wskazują jeszcze na jeden sposób wynoszenia najstarszych śladów pradawnej skorupy ziemskiej na powierzchnię planety. Mowa tutaj dokładnie o dajkach – pionowych strukturach magmowych, które mogą sięgać do 50 kilometrów w głąb Ziemi. Są to pozostałości po dawnych procesach magmatycznych. Stop magmowy przebijając młodsze warstwy skał i dochodząc w pobliże powierzchni Ziemi jest w stanie przetransportować niewielkie składniki najstarszych skał z dużych głębokości.
Uczonych zainteresowały odsłaniające się w terenie dajki liczące 1,4 miliarda lat w okolicach Perth. Postanowili zbadać próbki tych magmowych skał. Znaleźli w nich minerały cyrkonów, które są znakomitym wskaźnikiem w datowaniu izotopowym. Zawierał on śladowe ilości uranu, który rozpada się na ołów w bardzo długim czasie. Badania wieku wykazały, że minerały te liczą 3,44 miliarda.
Czytaj też: Amerykańskie wybrzeże zagrożone. Tajemnicze ruchy z wnętrza Ziemi łamią teren na cztery części
Wynik możemy uznać za bardzo wiarygodny, ponieważ cyrkony były tak naprawdę inkluzjami w minerałach tytanitu, który jest bardziej stabilny chemicznie w warunkach wysokich temperatur i ciśnienia, kiedy to magma przesuwała się w górę skorupy ziemskiej 1,4 miliarda lat temu, tworząc dzisiejszą dajkę. Naukowcy porównują rolę tytanitu trzymającego w sobie cyrkon do ziarenka soli uwięzionego w landrynce wrzuconej do kubka gorącej herbaty – landrynka wytrzyma ekstremalne warunki i tym samym zachowa „na później” ziarenko soli w niemal niezmienionym stanie.
Warto dodać, że w korycie rzeki Swan przepływającej przez Perth również znaleziono ziarna cyrkonu o podobnym wieku. „Wyniki te poszerzają zatem rozpoznany obszar pradawnej skorupy ziemskiej, którą wcześniej lokalizowano jedynie w obszarze Narryer, w dystrykcie Murchison” – tłumaczy w The Conservation Chris Kirkland, pierwszy autor artykułu w Nature. Okazuje się, że jeden z pierwszych bloków kontynentalnych liczący ponad 3 miliardy lat był o wiele większy, niż do tej pory sądzono.
Dlaczego w ogóle zgłębiamy zagadnienie najdawniejszych dziejów historii Ziemi?
Pewnie niejeden z nas zapyta, do czego w ogóle potrzebna nam taka wiedza. Okazuje się, że tak stare skały mogą cechować się pewnym potencjałem wydobywczym – zwłaszcza w kontekście metali ciężkich tak bardzo w dzisiejszej dobie potrzebnych. Odkrycie w okolicach Perth wymaga nowego skonstruowania map prekambryjskich bloków i tym samym aktualizacji wiedzy na temat dostępnych złóż surowców.
Czytaj też: Nieregularne pole magnetyczne Ziemi sprawia naukowcom ogromne problemy. Trzeba zmienić modele
Na koniec warto dodać, że cyrkony, które były obiektem badań, są naprawdę starymi pamiątkami po dawnych dziejach Ziemi. Chris Kirkland przekonuje nas o tym, przedstawiając ich wiek w skali historii Ziemi liczącej 12 miesięcy. Wówczas piasek z Perth zawiera minerały cyrkonu sprzed 10 miesięcy, australijskie złoto powstało 7 miesięcy temu, rośliny wyszły na ląd jedynie miesiąc temu. Co lepsze, dinozaury pojawiły się dwa tygodnie temu, a ludzkość… przed 30 minutami. A nasze życie? Przyjmując, że historia Ziemi jest całym rokiem, to życie każdego z nas trwa ledwie pół sekundy.