Niemieccy i egipscy naukowcy odkryli serię malowniczych fresków sufitowych w Świątyni Chnuma w Esna. Składają się one w sumie z 46 obrazów egipskich bogiń Nechbet (Górny Egipt) i Uadżet (Dolny Egipt), które są przedstawiane jako sępy z rozpostartymi skrzydłami. Nechbet nosi głowę sępa i białą koronę Górnego Egiptu, a Uadżet można rozpoznać po dolnoegipskiej koronie zwieńczonej kobrą.
Uczeni z Instytutu Studiów Starożytnego Bliskiego Wschodu na Uniwersytecie w Tybindze oraz egipskiego Ministerstwa Turystyki i Starożytności od 2018 r. pracują, aby odsłonić płaskorzeźby, malowidła i inskrypcje w Świątyni Chnuma. Były one przykryte warstwą brudu i sadzy przez prawie 2000 lat, dzięki czemu udało się je zachować do czasów współczesnych. Do tej pory, nie było tak dokładnych obrazów tzw. Dwóch Dam, czyli Nechbet i Uadżet.
Prof. Christian Leitz z Uniwersytetu w Tybindze powiedział:
Świątynie i starożytne przedstawienia bogów były często malowane w jaskrawych kolorach, ale te zazwyczaj wyblakły lub nawet całkowicie zniknęły w wyniku działania czynników zewnętrznych.
Dr Daniel von Recklinghausen z Uniwersytetu w Tybindze dodał:
Od lat pięćdziesiątych XX w. francuski egiptolog Serge Sauneron systematycznie dokumentował Świątynię Chnuma w Esna i widoczne wówczas malowidła. Kompletna gama wizerunków świątyni jest wyjątkowa ze względu na bogactwo postaci i stan zachowania kolorów.
Oczyszczono ponad połowę sufitów Świątyni Chnuma i osiem z 18 kolumn. Z sadzy oczyszczono także dwa architrawy – poziome belki podtrzymujące konstrukcję nośną. Ujawnienie fresków Dwóch Dam nie byłoby możliwe, gdyby nie pracom zainicjowanym przez Saunerona.
Ze świątyni w Esna, 60 km na południe od Luksoru, pozostał jedynie przedsionek (tzw. pronaos). Mierząca 37 m długości, 20 m szerokości i 15 m wysokości konstrukcja z piaskowca powstała przed właściwą świątynią nie później niż za czasów rzymskiego cesarza Klaudiusza i być może ją przyćmiła. Lokalizacja w centrum miasta to powód, dla którego przedsionek został zachowany i w przeciwieństwie do innych budowli nie był wykorzystywany jako źródło kamienia budowlanego podczas industrializacji Egiptu. Już w czasach Napoleona pronaos przyciągał uwagę specjalistów, ponieważ uważano go za ideał starożytnej egipskiej architektury świątynnej. Więcej o świątyni w Esna można przeczytać tutaj.