Mówiąc krótko: powszechnie uznawana oś czasu związana z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego musi zostać zmieniona. To za sprawą przełomowych doniesień dotyczących kolonii znanej jako Interamna Lirenas. O ile do tej pory historycy sugerowali, jakoby ośrodek ten był zacofany i słabo rozwinięty, tak niedawno pojawiły się sugestie wskazujące na zgoła odmienny przebieg. Autorzy tych doniesień piszą o nich w Roman Urbanism in Italy.
Z dostępnych informacji wynika, iż Interamna Lirenas prężnie się rozwijało, służąc za miejsce stacjonowania oddziałów rzymskich. Na czele zespołu prowadzącego wykopaliska stanął Alessandro Launaro, który przyznaje, że on i jego współpracownicy nie mieli wielkich oczekiwań, gdy rozpoczynali działania w terenie. To, do czego dotarli w toku poszukiwań, poważnie zmieniło jednak ich postrzeganie całej sytuacji.
Okazało się bowiem, że miasto przetrwało około 300 lat dłużej, niż zakładano. Rozwijało się przy tym wyjątkowo prężnie. Na pierwszy rzut oka nic na to nie wskazywało, wszak początkowo archeolodzy natknęli się jedynie na fragmenty ceramiki. Brakowało dowodów wskazujących na istnienie rozległych zabudowań. Takowe się jednak pojawiły, a obecny obraz sytuacji wskazuje na funkcjonowanie prężnie działającego miasta istniejącego przez co najmniej 900 lat.
W oparciu o informacje zgromadzone w toku wykopalisk prowadzonych na terenie Interamna Lirenas archeolodzy stwierdzili, że upadek zachodniej części Cesarstwa Rzymskiego przebiegał inaczej niż zakładano
Zanim rozpoczęły się konwencjonalne wykopaliska, członkowie zespołu badawczego skorzystali z dobrodziejstw technologicznych. Do akcji wkroczył radar magnetyczny i penetrujący grunt, dzięki czemu można było występnie wyselekcjonować najbardziej interesujące obszary, które później objęto wykopaliskami. Co ciekawe, ustalenia, choć szokujące, mogą okazać się dopasowane także do innych rzymskich miast. Innymi słowy, naukowcy sugerują, że linia czasowa upadku Cesarstwa Rzymskiego musi zostać poważnie przesunięta.
W oparciu o zgromadzone dowody, między innymi w postaci fragmentów ceramiki, uczestnicy wykopalisk doszli do wniosku, iż rzymska osada niekoniecznie osiągnęła szczyt swojego rozwoju pod koniec II lub na początku I wieku p.n.e, lecz znacznie później i trzymała się aż do III wieku. W 46 roku p.n.e. najwyraźniej na miejscu pojawił się Juliusz Cezar, który odwiedził miasto liczące około 2000 mieszkańców.
Czytaj też: Prehistoryczna technologia odkryta w Chinach wprawia ekspertów w osłupienie
Archeolodzy zidentyfikowali pozostałości magazynu, portu oraz świątyni. Tego typu obiekty, wraz z miejscami rozrywki, pokazują, iż Interamna Lirenas musiało być dobrze zorganizowaną osadą, która przetrwała wyraźnie dłużej, niż można było zakładać. Dynamiczny rozwój i bogactwo jej mieszkańców sugerują, że tempo upadku Cesarstwa Rzymskiego kształtowało się zupełnie inaczej od oczekiwań historyków. Sam koniec istnienia miasta również nie był zbyt katastrofalny, ponieważ archeolodzy nie zidentyfikowali oznak nagłego upadku, na przykład w postaci pozostałości wielkiego pożaru. Zamiast tego mieszkańcy mogli stopniowo je opuszczać w obliczu rosnącego zagrożenia ze strony obcych armii.
