Rekonstrukcja twarzy średniowiecznego opata pozwala głębiej wejrzeć w historię średniowiecznej Anglii. Oblicze Jana to dopiero druga twarz z XV wieku, którą udało się odtworzyć, prawie dziesięć lat po rekonstrukcji twarzy Ryszarda III. Opat Wheathampstead jest również drugim duchownym ze średniowiecznej Anglii, którego szczątki stały się przedmiotem tego rodzaju badań, po Simonie Sudbury’m, arcybiskupie Canterbury.
W przeciwieństwie do Jana z Wheathampstead, szczątki wielu średniowiecznych prałatów zostały przeniesione bądź uszkodzone w wyniku reformacji i ponownego formowania kościołów. Jak na ironię, szkielet opata Wheathampsteada przetrwał, ponieważ został pochowany poza kościołem – w kaplicy, którą zbudował w ostatnich latach. Kaplica została rozebrana, ale to, co zostało pod ziemią nie zostało naruszone.
Szczątki odkryto w listopadzie 2017 roku. Opata udało się zidentyfikować dzięki trzem papieskim bullom, które zostały schowane w szaty mnicha w czasie pochówku.
Jan z Wheathampstead / Facelab LJMU & St Albans Cathedral; Created by Professor Caroline Wilkinson
Szkielet nie był kompletny, jednak czaszka była dobrze zachowana i od początku uznawano ją za idealny materiał do rekonstrukcji kryminalistycznej. Prace naukowe i wizualizacje artystyczne zostały podjęte przez zespół z laboratorium twarzy Liverpool John Moore University. Podstawową analizę szczątków szkieletowych przeprowadziła dr Emma Pomeroy, obecnie pracująca na Wydziale Archeologii Uniwersytetu Cambridge. Informacje biograficzne dotyczące wieku, stylu życia i stanu zdrowia opata zostały dostarczone przez profesora Jamesa Clarka z Exeter University, bazującego na historycznych dokumentach.
Rekonstrukcja twarzy jest określana jako „sztuka naukowa”, ponieważ łączy w sobie badania kryminalistyczne i anatomiczne zrozumienie z twórczą zdolnością do wizualizacji tematu w danym kontekście. Artyści LJM zwrócili szczególną uwagę na monastyczną tożsamość Jana Wheathampstead, do czego przyczyniła się paleta współczesnych portretów zebranych przez profesora Clarka, przedstawiających fryzury czy szaty kościelne.
W rekonstrukcji zdecydowano się pokazać go ubranego w strój celebransa, bazując na przesłankach ze sposobu, w jaki został pochowany. Szata, w którą ubrany jest zrekonstruowany opat, jest skopiowana z XV-wiecznego egzemplarza dzieła Opus Anglicanum znajdującego się w Muzeum Wiktorii i Alberta. Formalność jego ubioru sygnalizuje nie tylko status jego urzędu jako szefa jednego z czołowych opactw średniowiecznej Anglii, ale także jego główną rolę w klasztorze.
Odwzorowanie wyglądu opata było możliwe nie tylko dzięki technice odbudowy tkanek mięśni i skóry twarzy, ale też – a może głównie – dzięki danym historycznym.
„Sama wiedza anatomiczna nie jest w stanie określić indywidualnych cech, takich jak kolor oczu lub włosów, a próby ich wykrycia poprzez wykorzystanie danych genetycznych w próbkach tak starych i w takim stanie rozkładu pozostają eksperymentalne. Bogactwo szczegółów biograficznych na temat opata Jana pomogło wypełnić niektóre z tych luk” – podkreśla prof. James G. Clark w artykule opisującym prace rekonstrukcyjne.
Opat był opisywany jako znany ze swojej rumianej cery, nieuprzejmie opisywanej jako „dziewczęcy rumieniec”. Wiadomo również, że cierpiał na przewlekłe choroby śledziony, nerek, wątroby i żołądka. Poruszał się z pomocą laski. Jego nekrolog wspomina natomiast, że w ostatnich latach życia był zmęczony wieloma schorzeniami.
Źródła historycznie nie podają jego wieku w chwili śmierci, ale daty dotyczące najważniejszych momentów jego życia pozwalają sądzić, że urodził się nie później niż około 1390 roku, a zmarł w 1465 roku. Miał więc z pewnością ponad 70 lat.