W artykule opublikowanym w periodyku naukowym Solid Earth możemy przeczytać o dynamicznych procesach zachodzących głęboko pod powierzchnią Ziemi. Oto płyta oceaniczna Neotetydy, czyli pozostałość po dnie oceanicznym, które kiedyś istniało między kontynentem arabskim i euroazjatyckim, ewidentnie właśnie odrywa się od płyt kontynentalnych. Pęknięcie, które jest dowodem tego procesu, rozciąga się od południowej Turcji po północny Iran. Nie pozostaje to bez wpływu na topografię całego regionu.
W swojej pracy naukowcy wskazują na złożone procesy zachodzące między płytami kontynentalnymi. Kiedy bowiem dochodzi do konwergencji płyt tego typu na przestrzeni milionów lat, mamy do czynienia z subdukcją znajdującej się między nimi płyty oceanicznej — w tym przypadku Neotetydy — i zepchnięcia jej pod jedną z płyt kontynentalnych. Z czasem, gdy dochodzi do zderzenia się płyt kontynentalnych, dochodzi do wypiętrzenia ich krawędzi i powstania masywnych pasm górskich. Doskonałym przykładem są wspomniane wyżej Góry Zagros w Iranie. Ogromna masa tych gór wywiera następnie wzmożony nacisk na skorupę ziemską, powodując jej wygięcie w dół. Na przestrzeni eonów erozja tych gór powoduje powstawanie olbrzymiej ilości osadów w tych zagłębieniach.
Czytaj także: Skąd się wzięły Himalaje? To nie było pojedyncze zderzenie płyt tektonicznych
Stosując techniki modelowania komputerowego, badacze starali się odtworzyć wygięcie skorupy ziemskiej w dół pod wpływem ciężaru Gór Zagros na stylu płyty arabskiej i euroazjatyckiej. Okazało się jednak, że same góry nie są w stanie wyjaśnić obserwowanego obniżenia na głębokość 3-4 kilometrów, które wypełnia się osadami od 15 milionów lat.
Naukowcy analizujący tę anomalię doszli do wniosku, że dodatkowym obciążeniem może w tym przypadku być wciąż przyczepiona do płyty kontynentalnej już tonąca w płaszczu ziemskim płyta oceaniczna.
To właśnie ta, zagłębiająca się w Ziemię płyta oceaniczna wciąga niejako płytę kontynentalną za sobą. W efekcie powstaje dodatkowa przestrzeń do akumulacji osadów. Naukowcy zaobserwowali, że wypełnione osadami zagłębienie jest znacznie płytsze w kierunku Turcji, co sugeruje, że płyta oceaniczna prawdopodobnie oderwała się w tym obszarze, i tej płyty nie ściąga już w dół. To oderwanie się subdukującej płyty jest kluczowym odkryciem badań, wyjaśniającym anomalne zagłębienie i związaną z nim akumulację osadów.
Czytaj także: Jak powstały kontynenty na Ziemi? Po latach od rozwiązania zagadki ciągle mamy wątpliwości
Przedstawiony w ten sposób model geodynamiczny jest dla badaczy niezwykle cenny przy wyjaśnianiu ewolucji skorupy ziemskiej nie tylko w tym rejonie globu. Mamy tutaj do czynienia z jednym z fundamentalnych procesów kształtujących sztywną, zewnętrzną powłokę Ziemi. Wiedza o nim może w przyszłości pomóc badaczom w eksploracji zasobów naturalnych, takich jak osadowe złoża rudy czy źródła energii geotermalnej, ale także może przyczynić się do podniesienia skuteczności prognozowania trzęsień ziemi poprzez lepsze zrozumienie naprężeń w skorupie ziemskiej.