Termity (Isoptera) to owady społeczne, obdarzone aparatem gębowym gryzącym, przechodzące przeobrażenie niezupełne. Przeciętny osobnik ma ciało o długości 4-11 mm. Termity budują imponujące gniazda zwane termitierami, które cechuje ciekawa struktura. Wszystkie termity są mobilne, w związku z czym w termitierze nie ma miejsca, które można by określić mianem “centrum”.
Termity żywią się w drewnem – najchętniej miękkim, znacznie rzadziej twardym (jak cyprys czy jałowiec). Nie ma takiego drewna, którego termity nie byłyby w stanie skonsumować. Badania wykazały, że dla termitów najbardziej kuszące jest nie samo drewno, a zawarta w nim celuloza. Jeżeli jest taka możliwość, to termity chętniej wybiorą bibułę, papier i tekturę, a dopiero później drewno. Owady te mogą przetwarzać celulozę dzięki wiciowcom Devescovina i krętkom Pillotina, które żyją w ich jelitach.
Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Okinawy wykazały, że niektóre termity są w stanie odbywać niewiarygodnie długie podróże, także transoceaniczne. Analiza DNA termitów pochodzących z suchego drewna wykazała, że owady te w swojej historii co najmniej 40 razy opłynęły Ziemię, dlatego dzisiaj są tak szeroko rozpowszechnione. Pierwsza podróż była prawdopodobnie przypadkowa – w zabłąkanym kawałku drewna, który wpadł do morza.
Dr Aleš Buček z Uniwersytetu Okinawy mówi:
Te trwające 50 milionów lat podróże umożliwiły im dotarcie do odległych mas lądowych i przyspieszyły ewolucję ich różnorodności.
Termity-marynarze
Naukowcy zebrali setki próbek termitów z całego świata w ciągu trzech dekad. Z tej kolekcji zebrali ok. 120 gatunków reprezentujących ponad 25% wszystkich osobników. Następnie wykorzystano badania genetyczne do stworzenia mapy ewolucyjnych powiązań międzygatunkowych. Udało się określić, gdzie i kiedy linie rozwojowe termitów przemieszczały się między kontynentami.
Okazało się, że wspólny przodek wszystkich współczesnych termitów żył 84 miliony lat temu. To oznacza, że pierwsze oznaki globalnej ekspansji miały miejsce, zanim zakończył się rozpad superkontynentu Gondwana. Większość z wykrytych migracji termitów nastąpiła mniej niż 50 mln lat temu, co sugeruje, że owady te przepłynęły przez morze i w ten sposób dotarły do Ameryki Południowej czy Afryki. Potwierdzono także, że wyspa Madagaskar była kolonizowana przez termity aż siedem razy. Po dotarciu do nowych terytoriów, owady zróżnicowały się w nowe gatunki.
Aleš Buček dodaje:
Jest to prawdopodobnie jeden z czynników, który pomógł termitom w ich transoceanicznych podróżach, ponieważ ich drewniane domy są jak małe statki.
Przeprowadzone badanie podkreśla, jak niewiele wiemy o termitach, ale i owadach społecznych w ogóle.