Badania pokazują, że taniec angażuje rozległe obszary kory mózgowej oraz kilka głębokich struktur mózgowych. Ostatni opisowy przegląd systematyczny tej terapii obejmował osiem badań, z których wszystkie wykazały zmiany w strukturze mózgu po zastosowaniu tanecznej terapii. Pozytywne zmiany obejmowały obszary odpowiedzialne za pamięć, kontrolę ruchu i komunikację między dwiema półkulami.
Terapia tańcem wykorzystuje ruch do wzmocnienia integracji ciała i umysłu i zmniejszenia niepożądanych objawów w przypadku niektórych schorzeń psychicznych. W przeciwieństwie do terapii werbalnych, terapeuci tańcem starają się nawiązać porozumienie z pacjentem na poziomie intuicyjnym, co sprawia, że ciało w ruchu jest jednocześnie nośnikiem terapeutycznych treści, jak i ich bezpośrednim odbiorcą.
Podobnie jak w przypadku bardziej tradycyjnych form psychoterapii, ta forma leczenia może być stosowana na wiele różnych sposobów – może łączyć taniec z rozmową, może odbywać się przy muzyce lub w zupełnej ciszy. Niektórzy terapeuci tańczą ze swoimi pacjentami, inni za to wolą ich obserwować i w ten sposób odczytywać to, co ma do przekazania ich mózg. Nie ma złotego środka – jeśli terapia wiąże się z tańcem, wszystkie metody są skuteczne.
Jedno z najbardziej przekonujących badań wspierających tę ideę zidentyfikowało i zbadało unikalne zestawy elementów ruchowych, które mogą wywoływać uczucie szczęścia, smutku, strachu lub gniewu. Eksploracja nowych ruchów może wywołać u pacjentów nowe uczucia i emocje, jak również ułatwić dostrzeżenie większego wachlarza możliwości w trudnych sytuacjach. Niektóre nowe lub stare wzorce ruchowe mogą przywołać stłumiony materiał emocjonalny i pomóc osobom zmagającym się z problemami psychicznymi w lepszym zrozumieniu siebie i swojego otoczenia.
Skojarzenia pomiędzy emocjami i poszczególnymi sekwencjami ruchowymi były w przeszłości wykorzystywane do diagnozy lub rozpoznawania emocji, jednak współczesna nauka idzie dalej, szukając nowszych ruchowych recept na poprawę stanu psychicznego.