Naukowcy z Uniwersytetu Amsterdamskiego potwierdzili, że szympansy karłowate (podobnie jak ludzie) chętniej przyglądają się zdjęciom, na których są widoczne emocje, niż treściowo neutralnym. Ale podczas gdy ludzka uwaga skupia się na członkach rodziny, przyjaciołach – ogólnie: osobach, które znamy – u szympansów jest odwrotnie. Zwierzęta te są bardziej zainteresowane emocjami osobników obcych. Szczegóły badań opublikowano w czasopiśmie Emotion.
Szympansy bardziej skupione na obcych niż bliskich
Zespół dr Evy van Berlo postanowił przyjrzeć się ewolucyjnym podstawom emocji u ludzi i blisko spokrewnionych małp człekokształtnych. W holenderskim zoo Apenheul przeprowadzono badania, które miały na celu sprawdzenie, jak szympansy karłowate (bonobo) i ludzie reagują na zdjęcia osobników o różnych typach ekspresji emocjonalnej.
Czytaj też: Szympansy i goryle na jednym drzewie. Ponad 20 lat obserwacji, by uchwycić ten moment
Zwierzęta z zoo miały naciskać kropkę na ekranie, po czym na krótko pojawiały się dwa obrazy: przedstawiające szympansy z tej samej grupy (znane) i całkowicie obce. Niektóre obrazy były neutralne, podczas gdy inne skupiały się na ekspresji lub emocjach, takich jak strach, radość czy seks. Za jednym z dwóch obrazów pojawiała się kropka, po naciśnięciu której zwierzę dostawało nagrodę w postaci kawałka jabłka. Ideą tego badania było to, że małpy będą szybsze w dotykaniu kropki pojawiającej się za zdjęciem, które natychmiast przykuwa uwagę.
Zespół dr van Berlo przeprowadził podobne badanie z udziałem ludzi odwiedzających zoo. Postawiono przed nimi identyczne zadanie, ze zdjęciami nieznajomych lub osoby, z którą odwiedzili zoo tego dnia oraz z różnymi wyrazami twarzy (neutralny, szczęśliwy, przestraszony, zły, itd.). Wyzwanie brzmiało: czy będziesz szybszy niż szympans? Badano tu czas reakcji, przy czym krótszy czas reakcji interpretowano jako wynik tego, że dane zdjęcie przyciąga najwięcej uwagi.
Dr Eva van Berlo mówi:
W tych badaniach zobaczyliśmy, że zarówno ludzie, jak i szympansy szybciej reagują na zdjęcia osobników z ładunkiem emocjonalnym niż na zdjęcia neutralne. Tego właśnie się spodziewaliśmy, co ma sens, biorąc pod uwagę, że też jesteśmy zwierzętami społecznymi. Ale były też różnice. Ludzie skupiają się głównie na naładowanych emocjonalnie zdjęciach osób, które znają, podczas gdy uwaga szympansów skupia się na studiowaniu naładowanych emocjonalnie zdjęć nieznanych im osobników.
To odkrycie pasuje do wcześniejszych badań, które wykazały, że szympansy są tzw. ksenofilskim gatunkiem zwierząt – bardziej ciągnie ich do osobników nieznanych. Naukowcy sugerują, że jest to różnica ewolucyjna, która powstała z powodu różnic w środowisku życia. Szympansy żyją w stosunkowo stabilnym środowisku ekologicznym, gdzie dostępna jest wystarczająca ilość pożywienia. W tych warunkach istnieje mniejsza potrzeba konkurencji z innymi grupami, a pokojowe interakcje z obcymi mogą być nawet korzystne dla zachowania gatunku. Wcześni ludzie natomiast żyli w grupach koczowniczych, które musiały konkurować z innymi grupami hominidów o pożywienie. W takich okolicznościach prawdopodobnie ewolucyjnie korzystniejsze było faworyzowanie osobników z własnej grupy.
Czytaj też: Szympansy robią coś niesamowitego. Nie sądziliśmy, że to możliwe
Eksperci chcieliby powtórzyć to badanie z innymi małpami człekokształtnymi, bo wyniki mogą być całkiem inne. Trzeba bowiem pamiętać, że szympansy karłowate są najbardziej pokojowo nastawionym gatunkiem małp.