Każdego roku przybywa w Polsce ponad 100 000 pacjentów chorych na nowotwory. Większość osób na diagnozę reaguje lękiem, nie tylko przed samą chorobą, ale również przed jej leczeniem, którego skutki uboczne znacząco pogarszają jakość życia. Pacjenci skarżą się, między innymi, na przewlekłe zmęczenie, osłabienie, a nawet depresję. Przyczyną tych objawów może być niedokrwistość, zwana potocznie „anemią”. Stałe poczucie zmęczenia, tzw. „fatigue” (czyli właśnie chroniczne zmęczenie) prowadzi do ograniczenia samodzielności i innych aktywności życiowych pacjentów, czego częstym skutkiem jest na przykład rezygnacja z wykonywania pracy zawodowej (pomimo chęci i potrzeby jej kontynuowania).
Niestety jak wykazały badania, pomimo, że istnieją metody leczenia, niedokrwistość w Europie jest zbyt rzadko rozpoznawanym zaburzeniem i wciąż leczona jest zbyt mała liczba chorych – zaledwie 38%.
– Niedokrwistość jest jednym z najczęstszych zaburzeń towarzyszącym chorobom nowotworowym, dlatego niezwykle ważna wydaje się publiczna debata o wpływie, jaki może wywierać na codzienne życie pacjentów oraz konieczności jej leczenia. Wdrożenie terapii pozwala uniknąć negatywnych objawów takich jak apatia czy nieustanne zmęczenie, na które skarżą się pacjenci leczeni przeciwnowotworowo, wyjaśnia Prof. dr hab. Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek.
Jedną z najnowszych inicjatyw skierowanych do pacjentów jest serwis www.niedokrwistosc.org.pl w całości poświęcony niedokrwistości towarzyszącej chorobom nowotworowym. Pacjenci poza ogólnymi informacjami o chorobie znajdą tam między innymi „Kwestionariusz zmęczenia”, pozwalający określić, jak istotnie są objawy chronicznego zmęczenia w przypadku konkretnego chorego. Kwestionariusz może być doskonałym narzędziem wspierającym rozmowę pacjenta z lekarzem. W serwisie dostępna jest również możliwość bezpośredniego zadania pytań ekspertom, baza adresów ośrodków onkologicznych i stowarzyszeń chorych oraz filmy, w których autorytety ze świata onkologii i hematologii wypowiadają się na temat zagadnień związanych z chorobą nowotworową.
Działalność serwisu wsparły swoim patronatem Polskie Towarzystwo Psychoonkologiczne, Stowarzyszenie Wspierania Onkologii „Unicorn”, Functional Assessment of Chronic Illness Therapy – FACIT (USA) oraz Polskie Towarzystwo Hematologów i Transfuzjologów.
Informacje dodatkowe:
Niedokrwistość towarzysząca chorobom nowotworowym
Niedokrwistość jest jednym z najczęstszych zaburzeń towarzyszących chorobom nowotworowym. Dotyka 40% pacjentów przed rozpoczęciem leczenia przeciwnowotworowego i 75% leczonych chemioterapią lub chemio-radioterapią. Może ona występować zarówno we wczesnym stadium nowotworu jak i w bardziej zaawansowanym etapie choroby. Do powstania lub pogłębienia istniejącej już niedokrwistości może przyczynić się chemioterapia oraz radioterapia.
Niedokrwistość oznacza niedobór krwinek czerwonych (erytrocytów) oraz spadek stężenia hemoglobiny (Hb) poniżej wartości prawidłowych. Hemoglobina występuje w czerwonych krwinkach. Jej funkcją jest wiązanie tlenu i przenoszenie go do wszystkich komórek organizmu. Każde obniżenie jej stężenia – nawet niewielkie – prowadzi do szybkiego zmęczenia i wyczerpania oraz może zaburzać prawidłowe funkcjonowanie człowieka.
Niedokrwistość pogarsza utlenowanie tkanek i narządów, przez co może wywołać lub nasilić niewydolność układów krążenia, oddechowego i ośrodkowego układu nerwowego.
Według klasyfikacji WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) stopień nasilenia niedokrwistości wyznacza się na podstawie stężenia hemoglobiny, a niedokrwistość zwykle stwierdza się, gdy stężenie hemoglobiny jest niższe niż 11 g/dl (gramów na decylitr).
Diagnozowanie choroby
Aby sprawdzić czy występuje niedokrwistość należy wykonać podstawowe badanie diagnostyczne – morfologię krwi, która pozwala ocenić liczbę czerwonych krwinek i stężenie hemoglobiny.
Przyczyny
Na powstanie i stopień nasilenia niedokrwistości towarzyszącej chorobie nowotworowej mają wpływ następujące czynniki:
• wiek pacjenta
• rodzaj nowotworu
• zaawansowanie choroby
• rodzaj leczenia
• choroby współistniejące
Objawy
Do najczęściej zgłaszanych objawów niedokrwistości związanej z chorobą nowotworową należą:
• osłabienie, zmęczenie
• przygnębienie, depresja
• zaburzenia koncentracji
• brak tchu nawet po nieznacznym wysiłku fizycznym, bądź nasilona duszność
• zaburzenia miesiączkowania ,
• obniżenie popędu płciowego
• zawroty oraz bóle głowy, mdłości
• obniżona temperatura ciała, bladość skóry, błon śluzowych i spojówki
• uczucie szybkiego bicia serca, bóle w klatce piersiowej
• utrata apetytu i obniżenie ciężaru ciała
Wpływ niedokrwistości na leczenie nowotworu
Występowanie niedokrwistości i stopień jej nasilenia wpływa na sposób oraz intensywność stosowanego leczenia przeciwnowotworowego. Kiedy objawy niedokrwistości występują w trakcie leczenia, lekarz często jest zmuszony przerwać lub nawet zakończyć prowadzoną terapię, co wydatnie zmniejsza szanse chorego na pokonanie raka. Podczas leczenia nowotworu bardzo ważne jest przestrzeganie harmonogramu terapii oraz stosowanie odpowiednich dawek cytostatyków (Leki cytostatyczne – grupa substancji używanych w chemioterapii nowotworów). W przypadku chemioterapii, zmniejszenie dawki należnej, czyli wyliczonej dla konkretnego chorego o 20% może zmniejszyć szansę na wyleczenie nawet o ok. 50%. W konsekwencji niedokrwistość pogarsza odpowiedź na leczenie chemioterapią i radioterapią, prowadzi do progresji choroby i wydłuża czas hospitalizacji.
Zespół przewlekłego wyczerpania Zespół Przewlekłego Wyczerpania (ZPW)
Chorzy opisują jako nieustanne uczucie zmęczenia, znużenia, braku energii, osłabienia, apatii i senności. Objawy te negatywnie wpływają na codzienną aktywność oraz samodzielność chorego, co sprawia, że musi on korzystać z pomocy i opieki innych osób. ZPW występuje, szczególnie u chorych otrzymujących leczenie przeciwnowotworowe. ZPW może mieć także wpływ na leczenie, ponieważ niektórzy pacjenci w wyniku przewlekłego przemęczenia rezygnują z dalszego leczenia przeciwnowotworowego.