Wkrótce jednak Rzymianie zmienili plany— a wszystko z powodu jednego z mieszkańców Syrakuz: starożytnego matematyka, fizyka, genialnego wynalazcy i konstruktora machin wojennych. Był nim Archimedes. Jego geniusz inżynieryjny ujawnił się ze szczególną siłą w tym właśnie okresie. Skonstruowane przez niego machiny wojenne zarzucające wrogie wojska gradem kamieni, palące i topiące niczym zabawki nieprzyjacielskie statki, pomieszały szyki rzymskim wojskom i zmusiły je do zmiany strategii. Oblężenie Syrakuz trwało dwa lata — dopiero w roku 212 p.n.e. rzymskiej armii udało się zdobyć niepokorne miasto. Marcellus, którego poinformowano o osiągnięciach Archimedesa, postanowił wziąć geniusza żywcem. Plan ten spalił jednak na panewce — pewien rzymski żołnierz zabił Archimedesa, gdy naukowiec próbował rozwiązać matematyczne zadanie.
Genialny naukowiec przetrwał w pamięci ludzkości do dziś nie tylko dzięki swoim fenomenalnym odkryciom. Pozostawił on po sobie również tajemnicze wynalazki techniczne, takie jak mechanizm z Antykithiry, nazywany przez niektórych pierwszym komputerem w historii ludzkości. Artefakt, który w I wieku n.e. wprawił w zachwyt Cycerona, służył do ustalania położenia Słońca, księżyca oraz planet. Archimedes żył wprawdzie wiek przed powstaniem mechanizmu z Antykithiry, nie był więc jego konstruktorem. Jednakże naukowcy wyjaśnili, że mógł on być pierwszym wynalazcą tego typu urządzeń – był on bowiem pionierem użycia kół zębatych w różnych maszynach służących na przykład do podnoszenia ciężarów. Prawdopodobnie to właśnie on był również autorem pomysłu zastosowania koła zębatego w modelowaniu ruchów ciał niebieskich
Mechanizm z Antykithiry znaleziony został ponad wiek temu przez nurków w Morzu Egejskim, niedaleko od wraku antycznego okrętu. Uwagę archeologów przykuły wówczas inne znaleziska, a zapomniana bryła z brązu przeleżała wiele lat w muzeum w Atenach. Dopiero gdy uległa ona pęknięciu i odsłoniła fragmenty koła zębatego, precyzyjnie nakreślone skale kołowe oraz napisy w języku starożytnych Greków, naukowcy zainteresowali się artefaktem. Okazało się, że mechanizm z Antykithiry jest najstarszym zachowanym urządzeniem, którego zasada działania opiera się na kole zębatym.
Mechanizm z Antykithiry wywołał wiele kontrowersji, a niektórzy z naukowców uważali go za mistyfikację, twierdząc, że pochodzi on z XV wieku. Najnowsze badania zniszczonych pozostałości tajemniczego antycznego urządzenia wskazują jednak na to, że Cyceron nie ubarwił jego opisu. Prawdopodobnie był to pewien rodzaj komputera analogowego służącego do obliczania ruchów Słońca, księżyca i innych ciał niebieskich. Urządzenie to zawiera przekładnię różnicową, która uważana była do tej pory za wynalazek XIII wieku. Mechanizm z Antykithiry dowodzi więc, że mechanizmy zegarowe istniały już w antyku, a technologia starożytnych Greków była o wiele bardziej zaawansowana, niż przypuszczano do tej pory. JSL