W gorącej imprezie w stylu rzymskiego cesarza Nerona wziął udział kwiat arystokracji pruskiej, w tym siostra kajzera Wilhelma II. W zamku myśliwskim Grunewald w Berlinie hrabiny, baronowie i książęta testowali jedną pozycję miłosną po drugiej. Potem tajemniczy szantażysta wysyłał kompromitujące listy. Doszło do absurdalnych procesów sądowych, pojedynków i pogrzebu jednego z uczestników swawolnej zabawy. Gigantyczny skandal wstrząsnął tronem Wilhelma II. „System osobistych rządów” niemieckiego cesarza doznał poważnego uszczerbku.
Akta na temat tych wydarzeń przetrwały w teczce z policyjnego śledztwa, którą historycy odkryli w 1996 roku w Tajnym Pruskim Archiwum Państwowym w Berlinie. Jednak badacz Tobias Bringmann nie ośmielił się zacytować treści listów – jak to określił – „ze względu na przyzwoitość”. 14 lat później Wolfgang Wippermann, autor książki „Skandal im Jagdschloss Grunewald”, okazał się mniej pruderyjny i opublikował dokumenty, w których mowa o „pozycji 69”, seksie oralnym, homoseksualnym i „pieprzeniu”.
SWINGERSI W ZAMKU GRUNEWALD
Malowniczy renesansowy zamek Grunewald znajduje się w zachodniej części Berlina. W styczniu 1891 r. grupa 15 wysoko urodzonych osób obojga płci urządziła sobie kulig.
Z zamku Grunewald od wieków korzystali urządzający łowy władcy Brandenburgii, potem Prus. Położenie na obrzeżach stolicy stanowiło jego wielki atut
Uczestnicy szalonej sanny postanowili następnie zabawić się w zamku myśliwskim. Zaprosiła ich 31-letnia Charlotte, najstarsza siostra cesarza Wilhelma II, wnuczka brytyjskiej królowej Wiktorii i małżonka nieśmiałego księcia Bernharda von Sachsen-Meiningen. Charlotte miała opinię skandalist- ki w rodzie Hohenzollernów. Jej zamiłowanie do intryg i plotek oraz liczne pozamałżeńskie romanse były powszechnie znane. W imprezie uczestniczył także szwagier Wilhelma II, książę Ernst Günther von Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg, w kręgach dworskich znany jako „książę Gach”, ponieważ odwiedzanie domów uciech stanowiło jego prawdziwą pasję. Pewnej nocy Ernst Günther zgubił w łożu córy Koryntu najwyższe odznaczenie pruskie – Order Czarnego Orła. Jako że w Prusach porządek musi być, obowiązkowa panna odniosła odznaczenie na policję…
Progi zamku Grunewald przekroczyli także książę Friedrich Karl von Hessen, który w przyszłości poślubi siostrę cesarza Margarete, rosyjski dyplomata baron Ludwig Knorrig, mistrzowie ceremonii na cesarskim dworze: Leberecht von Kotze i baron Karl Ernst von Schrader. Wśród imprezowiczów znalazła się również osobliwa para – Friedrich Graf von Hohenau i wyższa odeń o głowę małżonka Charlotte. Graf był homoseksualistą i na dworze zwano go szyderczo Loloki, czyli „Mała Lotka”.
Uczestnicy przyjęcia tańczyli i pili bez opamiętania, potem suknie i stroje jeździeckie opadły na podłogę. Rozpoczęła się orgia, podczas której nagie ciała splatały się w najbardziej fantastycznych konfiguracjach. Podobno inicjatywa wyszła od dam, panowie zaś oddawali się z entuzjazmem także homoseksualnej miłości. Około północy wyczerpani burzą zmysłów imprezowicze rozjechali się do domów.
LISTY Z SZYDERSTWEM I JADEM
Już następnego dnia zrozumieli, że mają poważny kłopot. Otrzymali bowiem szydercze i złośliwe listy opisujące szczegółowo ich erotyczne wyczyny. Stało się jasne, że autor to jeden z uczestników seksparty w zamku Grunewald, bowiem doskonale wiedział o wszystkim i znał wszelkie sekrety cesarskiego dworu. Listy nadchodziły jeszcze w następnych miesiącach – aż do 1894 roku. W policyjnych aktach zachowało się ich 246. Nadawca niekiedy dołączał zdjęcia pornograficzne, w których wycięte głowy modeli zastępował twarzami wyszydzanych arystokratów. Policyjna teczka została „oczyszczona” z tych zdjęć przez nieznanych sprawców. Zachowała się tylko jedna fotografia, przedstawiająca parę dżentelmenów oddających się rozkoszom seksu oralnego.
Autor (czy też autorka listów) oskarżył Alidę von Schrader, małżonkę mistrza ceremonii, o liczne lesbijskie romanse. Chętnie demaskował też różne dworskie afery, zdrady małżeńskie i skandale. Oskarżył księcia Ariberta von Anhalt o miłosne przygody z mężczyznami (w 1894 roku książę został Przewodniczącym Komitetu Niemieckiego Uczestnictwa w pierwszych igrzyskach olimpijskich w Atenach). Zarzuty były zresztą zgodne z prawdą. W 1900 roku Marie Luise, wnuczka brytyjskiej królowej Wiktorii i żona Ariberta, z hukiem zażądała unieważnienia małżeństwa z powodu notorycznego homoseksualizmu męża – i mimo sprzeciwu cesarza dopięła swego. W listach wysyłanych przez tajemniczego intryganta mowa była nawet o amorach Wilhelma II!
Najbardziej złośliwy anonim znęcał się nad hrabiną von Hohenau i jej małżonkiem. W listach można przeczytać, że Charlotte von Hohenau to „notoryczna gęś” i „napęczniała od jadu ropucha”, z „impertynenckim nosem i wystającymi zębami”, które nie pasują do jej „klasycznej piękności”. To pożerająca mężczyzn nimfomanka, która ośmieliła się pokazać na dworze „z całkowicie odsłoniętym biustem”, i nie spocznie, dopóki ze wszystkimi książętami nie przejdzie na ty, i – jeśli to tylko możliwe – nie nawiąże z nimi „relacji płciowych”. Jest tak lubieżna, że „bez żadnej zachęty sama podnosi spódnicę”. Dom hrabiów von Hohenau przy berlińskiej Yorckstrasse jest „burdelem”, który tym różni się od innych domów uciech, że „to nie mężczyzna kobietę, lecz mężczyźni pieprzą się między sobą, a kobiety czynią to między sobą także”. Tak jadowite zniewagi świadczyły o osobistej nienawiści czy urazie.
Sprawy nie udało się zachować w tajemnicy, bowiem listy trafiały także do innych dygnitarzy z dworskich kręgów. A podkreślić wypada, że dwór Wilhelma II stanowił prawdziwe państwo w państwie. Cesarzowi służyło 3500 osób, w tym 2320 urzędników. Samych mistrzów ceremonii było aż 11. Na utrzymanie dworu przeznaczano jedną piątą całego budżetu Rzeszy. Wilhelm II był monarchą konstytucyjnym, potrafił wszakże przejąć niemal osobiste rządy, które autor monumentalnej biografii cesarza John C.G. Röhl określa jako neoabsolutyzm.
Zblazowani arystokraci pruscy nie zadawali sobie trudu otwierania korespondencji. Czyniła to służba, która przynosiła otwarte już listy wraz ze śniadaniem. Oczywiście ciekawscy lokaje czytali korespondencję, zwłaszcza taką, w której spostrzegli „nieprzyzwoite obrazki”. Wkrótce o skandalu huczał cały Berlin.
KOMPLIKOWANIE NORMALNYCH STOSUNKÓW
W zdominowanej przez Prusy Rzeszy panowała obyczajowa protestancka pruderia. Wilhelm II deklarował bluźnierczo: „Wstąpił we mnie Bóg, bo jestem niemieckim cesarzem”. Kajzer nie przestrzegał wszakże skrupulatnie szóstego przykazania. Wiadomo, że miał ognisty romans z kurtyzaną ze Strasburga znaną jako Miss Love. W jej rękach pozostały miłosne listy cesarza, w których Wilhelm II, jak zapewniała Miss Love, „daje wyraz swym bardzo osobliwym skłonnościom komplikowania normalnego stosunku, np. przez krępowanie ramion”. Władze Rzeszy nie bez trudu wykupiły kompromitującą monarchę korespondencję za 25 tysięcy marek. Sekretarz stanu Herbert von Bismarck pisał o „ciążowej sprawie cesarza w Wiedniu, której ukręcono łeb poprzez wypłatę 5 tysięcy talarów”.
Ale mężczyznom uchodziło wiele. Zbiorowe wizyty arystokratów w domach uciech po wspólnym alkoholowym wieczorze uważano za chwalebną manifestację męskiej krzepy. Herbert von Bismarck, syn Żelaznego Kanclerza, systematycznie odwiedzał przybytki pod czerwoną latarnią także podczas wizyt zagranicznych. Pruskie damy obowiązywała natomiast skromność i wstrzemięźliwość, przynajmniej na pokaz. Panie, które jak hrabina Charlotte von Hohenau wzorem mężczyzn bez skrupułów oddawały się zmysłowym rozkoszom, uchodziły za chore psychicznie. Homoseksualizm męski był wręcz kamieniem obrazy i czynem zakazanym przez prawo, podlegającym karze. Dlatego orgia w zamku Grunewald, podczas której doszło do seksu grupowego i aktów homoseksualnych z udziałem członków społecznej elity, wywołała gigantyczny skandal.
Adresaci listów nie mieli innego wyjścia i zgłosili się na policję. Wcześniej starannie zaczernili najbardziej „jadowite” fragmenty złośliwych pism.
W maju 1892 roku śledztwo wszczął doświadczony komisarz policji Eugen von Tausch. Stosował kontrowersyjne metody, jak przekupywanie świadków i obserwacja skrzynek pocztowych. Komisarz miał powody do podejrzeń, że „brudne listy” wysyła Ernst Günther von Schleswig-Holstein. Ale „książę Gach”, ufny w poparcie siostry-cesarzowej, przepędził detektywów ze swego domu.
Grafolog nazwiskiem Langenbruch dokonał analizy pisma i doszedł do wniosku, że listy napisała „osoba o chorobliwie kobiecym charakterze i próżnym, wymuskanym wyglądzie”. Mogło to wskazywać na Charlotte von Sachsen-Meiningen, ale nikt nie ośmielił się oskarżyć siostry cesarza. „Książę Gach”, baron von Schrader, hrabiostwo von Hohenau i inni zabawili się w prywatnych detektywów i doszli do wniosku, że winowajcą jest mistrz ceremonii, rotmistrz w stanie spoczynku Leberecht von Kotze. Ten dygnitarz, wielki dandys, lubił ubierać się modnie. Pewnego razu zaszokował arystokratyczne towarzystwo, gdy na polowaniu pojawił się w zielonym krawacie. Uprawiający groteskowy kult męskości arystokraci pruscy uważali go z tej przyczyny za zniewieściałego błazna.
PODEJRZANY MISTRZ CEREMONII
Cesarz Wilhelm II lubił swego mistrza ceremonii, który zbierał dla monarchy pikantne plotki z dworu, ale łatwo dał się przekonać, że to von Kotze wysyła listy, i 17 czerwca 1892 roku rozkazał go aresztować. Kajzer nie miał takiego prawa, niemniej rozkaz wykonano. Sprawa została przekazana sądowi wojskowemu, co także było sprzeczne z prawem. Ale szydercze listy wysyłano nadal; co więcej, ich nadawca zagroził, że jeżeli mistrz ceremonii nie zostanie zwolniony, „to on rozpęta taki skandal, że tron zadrży wraz ze swymi wszystkimi zmurszałymi podporami”. 5 lipca 1892 roku von Kotze został zwolniony z więzienia. Odpowiedzialność za całą nielegalną procedurę wzięli na siebie najwyższy podkomorzy dworu książę Hermann zu Stolberg-Wernigerode oraz przewodniczący sądu wojskowego generał Alexander von Pape.
Wilhelm II, który w rzeczywistości ponosił całą winę, bez zmrużenia powieką dymisje przyjął. Co więcej, nie zgodził się na rehabilitację Leberechta von Kotze, lecz polecił dowódcy III Korpusu Armijnego księciu Friedrichowi von Hohenzollern-Sigmaringen objęcie przewodnictwa sądu wojskowego. Przeprowadzono drobiazgowe i kosztowne dochodzenie, ale żadnych dowodów winy von Kotzego nie znaleziono. Adwokat podejrzanego Fritz Friedmann szerzył pogłoski, że prawdziwym winowajcą jest inny mistrz ceremonii: baron Karl von Schrader. Leberecht von Kotze jako oskarżony nie mógł się pojedynkować. Jego kuzyn Dietrich von Kotze wyzwał więc Schrade- ra na pojedynek, który odbył się 21 stycznia 1895 roku, cztery lata po nieszczęsnej imprezie na zamku. Wymiana strzałów zakończyła się bezkrwawo, co zdarzało się bardzo rzadko. Pojedynki były formalnie zakazane, ale arystokraci wciąż stawali naprzeciwko siebie z bronią w ręku w obronie swego honoru. Wiedzieli, że cesarz akceptuje pojedynki i ich uczestników czekają najwyżej łagodne wyroki.
Homoseksualizm męski był zakazany przez prawo. Dlatego orgia w zamku Grunewald, podczas której doszło do seksu grupowego i aktów homoseksualnych, wywołała skandal
ŚMIERĆ NA POJEDYNKU
W marcu 1895 roku sąd wojskowy uniewinnił mistrza ceremonii. Mimo próśb kilku dygnitarzy, Wilhelm II zatwierdził ten wyrok. Co więcej, zmusił „księcia Gacha” Ariberta von Anhalt i hrabiego von Hohenau, aby przeprosili Leberechta von Kotze. Złożenia przeprosin odmówili baron von Schrader, najwyższy marszałek dworu Karl Egon IV zu Fürstenberg oraz marszałek dworu cesarzowej Hugo von Reischach. Rozsierdzony von Kotze wyzwał na pojedynek wszystkich trzech. To nawet dla „honorowych” Prusaków było za wiele. Umówiono się zatem, że wyzywający stoczy pojedynek tylko z jednym z nich. Na przeciwnika mistrza ceremonii został wybrany marszałek von Reischach. Adwersarze stanęli naprzeciwko siebie w Wielką Sobotę 13 kwietnia 1895 roku w pobliżu dworca Halensee. Mężczyźni strzelali raz za razem. Ósma kula trafiła w udo von Kotzego. Wilhelm II nie zganił arystokratów za złamanie prawa, lecz w dowód uznania przysłał rannemu do szpitala osobisty prezent – wielkanocne jajko.
Skandal na tym się nie zakończył. Zacietrzewiony von Schrader wyzwał swego osobistego wroga jeszcze raz. Zamiast pojednać przeciwników, cesarz przywrócił von Kotzemu zdolność honorową (którą stracił, odmawiając kolejnego pojedynku), zatem umożliwił mu stawienie się na ubitej ziemi.
Ustalono srogie warunki oznaczające niemal pewną śmierć. Przeciwnicy mieli posługiwać się bardzo celnymi pistoletami wojskowymi (a nie archaicznymi pojedynkowymi) i strzelać, zbliżając się do siebie aż do odległości zaledwie dziesięciu kroków.
Spragnieni krwawego spektaklu gapie zbierali się w parkach i laskach sposobnych do pojedynków. Aby uniknąć tłumów, przeciwnicy spotkali się w niespodziewanym miejscu: w Ravensbergu pod Poczdamem, do tego w Wielki Piątek 1896 roku. Wielki Piątek jest dla protestantów najświętszym dniem. Pojedynek w takim terminie uznano niemal za bluźnierstwo. Baron von Schrader nie doczekał Wielkanocy. Ugodzony kulą w podbrzusze skonał następnego dnia. Von Kotze został skazany tylko na dwa lata i trzy miesiące więzienia, a karę odbywał w komfortowych warunkach w twierdzy kłodzkiej. Miał do dyspozycji ordynansa, który przynosił do więzienia szampana i różnorakie smakołyki. Po kilku miesiącach cesarz ułaskawił swego mistrza ceremonii, który podczas pojedynku popisał się „męskim animuszem”.
ZGNIŁA MONARCHIA
Afera rozpętała się z nową siłą. Powszechnie krytykowano kajzera za to, że zezwolił na łamanie prawa. W kwietniu 1896 roku odbyła się w tej sprawie nadzwyczajna debata w Reichstagu, która zmieniła się w piętnowanie osobistych rządów Wilhelma II. Przywódca SPD August Bebel drwił bezlitośnie: „Jeśli panowie z tak zwanych klas wyższych rozbijają sobie wzajemnie głowy lub ustrzeliwują się z pistoletów, to w gruncie rzeczy niewiele mamy przeciwko temu. Im bardziej intensywnie oddają się procesowi samozniszczenia, tym lepiej dla nas”.
Gazeta „Berliner Tageblatt” w satyrycznym dodatku przedstawiła „nowe prawo pojedynkowe”, zgodnie z którym „po pojedynku, który zakończy się śmiercią, zwycięzca ma prawo zerwać skalp poległego przeciwnika i przyczepić go do łańcuszka od zegarka jako brelok. Dziesięć skalpów daje prawo do otrzymania dóbr ziemskich przynoszących dochód”.
Liberalna prasa pisała, że w sprawie Leberechta von Kotze wymiar sprawiedliwości zmienił się w farsę, w proces inkwizycyjny jak z mroków średniowiecza, zaś monarchia Hohenzollernów „nosi już piętno zgnilizny”. Nawet organ konserwatystów „Reichsbote” stwierdził, że skandal „bardziej zdruzgotał w tym kraju rojalizm, niż ideowa wieloletnia praca wiernych zwolenników monarchii jest w stanie odbudować”. W wyniku afery autorytet cesarstwa poważnie ucierpiał, a system osobistych rządów Wilhelma II szybko tracił zwolenników. Także pojedynki i groteskowe demonstrowanie męskości i honoru zaczęły wychodzić z mody.
Do dziś nie ma pewności, kto był autorem jadowitych listów. Historyk John Röhl przypuszcza, że wysyłał je szwagier kajzera Ernst Günther von Schleswig, „książę Gach”, przy pomocy kilku zaprzyjaźnionych prostytutek. Według innej, bardziej prawdopodobnej hipotezy, całą intrygę uknuła siostra cesarza Charlotte von Sachsen-Meiningen. Być może z rozmysłem urządziła przyjęcie na zamku Grunewald, aby wciągnąć swych gości w pułapkę. Motyw? Zamiłowanie do skandali, a zwłaszcza nienawiść wobec hrabiny Charlotty von Hohenau, której Hohenzollernówna zazdrościła licznych podbojów miłosnych. Siostra cesarza czuła dla hrabiny bezgraniczną pogardę, ponieważ ta, z domu von Decken, nie pochodziła z najwyższej arystokracji. Być może analizy grafologiczne, porównanie pisma Charlotte von Sachsen-Meiningen z szyderczymi listami, pozwoli wyjaśnić tajemnicę.
Swawolna, cierpiąca na porfirię siostra cesarza po długim leczeniu psychiatrycznym zmarła w uzdrowisku Baden-Baden w 1919 roku. Rok później były mistrz ceremonii cesarskiego dworu Leberecht von Kotze zakończył życie w swej posiadłości w Karkonoszach. Wilhelm, były cesarz niemiecki, przebywał już wtedy na wygnaniu w Holandii po przegranej wojnie.