Na łamach Nature pojawiły się wyniki badań nad skamieniałością niewielkiej jaszczurki sprzed 166 mln lat. Mowa o Bellairsia gracilis, której niemal kompletny szkielet zbadał Mateusz Tałanda z Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z naukowcami z Uniwersytetu Oksfordzkiego i University College of London.
Czytaj też: Tak wygląda prawdziwe “serce z kamienia”. Skamieniałość ujawnia tajemnice naszej ewolucji
Skamieniały szkielet jaszczurki został odnaleziony na szkockiej wyspie Skye. Znajdował się w on w osadach datowanych na okres środkowej jury (166 mln lat). Okazał się to najbardziej kompletny okaz Bellairsia gracilis z tego czasu – badacze mieli niezwykłą okazję do jeszcze dokładniejszego przyjrzenia się anatomii wczesnych jaszczurek.
Okaz składa się z pełnego szkieletu ułożonego w porządku anatomicznym, poza ogonem i pyskiem. Jak się dowiadujemy, Bellairsia gracilis posiadał wiele cech pierwotnych, co pozwoliło umieścić gatunek w pniu drzewa rodowego jaszczurek.
Czytaj też: Skamieniałości tego organizmu mają 541 milionów lat. Jego budowa zaskakuje
Skamieniałość Bellairsia gracilis ze Szkocji – nowe światło na ewolucję jaszczurek
Zaskakujące jest to, jak zaawansowane metody badawcze zostały zastosowane w pracy naukowców. Dla szczegółowego poznania anatomii wykorzystano tomografię rentgenowską z obrazowaniem 3D, a niektóre części 6-centymetrowego gada były analizowane w Europejskim Ośrodku Promieniowania Sychrotronowego w Grenoble, we Francji. Dzięki temu uzyskano rozdzielczość obrazów aż 4 mikrometrów!
Warto dodać, że skamieniałości Bellairsia gracilis pierwszy raz odkryła Susan Evans w 1998 roku, ale były to tylko izolowane kości. Obecny szkielet natomiast znaleziono w 2016 roku.
Czytaj też: Historię człowieka w Ameryce trzeba pisać na nowo! Skamieniałości tych gigantów odsłoniły nieznane
Gady łuskonośne obejmujące węże, amfisbeny i jaszczurki najpewniej pojawiły się na Ziemi w triasie (240 mln lat temu), ale w tej epoki niewiele jest skamieniałości. Jaszczurka ze Skye pokazuje nam, że wczesne gatunki jurajskie potrafiły już być względnie zaawansowane ewolucyjnie, ale jednocześnie wykazujące nadal sporo cech pierwotnych. To potwierdza wcześniejszą tezę, że gekony są wczesną linią jaszczurek oraz, że tajemnicza, miniaturowa skamieniałość Oculudentavis nie była dinozaurem, a prymitywną jaszczurką podobną do Bellairsia gracilis.