Międzynarodowy zespół naukowców z Irlandii, Wielkiej Brytanii i Niemiec pod kierownictwem Daniela Falka z University College Cork rozwiązali zagadkę skamieniałej żaby, której tkanki miękkie zachowały się w doskonałym stanie. Okaz pochodzi ze stanowiska Geiseltal w środkowych Niemczech, które należy do obszarów nazywanych przez paleontologów Fossillagerstätte.
Czytaj też: Gotujemy się jak żaby. Jeden rekordowo gorący miesiąc za drugim
Na chwilkę zatrzymajmy się przy tym terminie. Mimo że jest on w języku niemieckim, to ma zastosowanie międzynarodowe. Oznacza on w luźnym tłumaczeniu „magazyn skamieniałości” i odnosi się do osadów skalnych bogatych w liczne szczątki dawnej fauny i flory. Termin został ukuty celem wyróżnienia konkretnych stanowisk paleontologicznych o wyjątkowej roli dla nauki. Okazuje się, że niektóre Fossillagerstätte są znane od XIX wieku i wciąż na ich terenie mogą być odkrywane nowe skamieniałości.
Wyróżniane są dwa rodzaje takich nagromadzeń szczątków. Pierwsze z nich to Konzentrat-Lagerstätten, które definiuje skały pełne rozczłonkowanych i fragmentarycznych skamieniałości, które zostały przemieszczone poza obszar śmierci zwierząt oraz masowo zdeponowane w innym miejscu.
Czytaj też: Odkryli rodzinę dinozaurów sprzed milionów lat. Czemu wszyscy zginęli w jednym czasie?
Drugim rodzajem jest Konservat-Lagerstätten. Tutaj mamy do czynienia z wyjątkowo dobrze zachowanymi skamieniałościami, które odnajdujemy najczęściej w całości, nierzadko z tkankami miękkimi (w postaci odcisków lub odlewów). Takie nagromadzenia szczątków powstają w warunkach beztlenowych – tam, gdzie jest swoiste ubóstwo organizmów dennym (bentosu) w zbiorniku morskim lub jeziornym. Co więcej, depozycja osadów musi zachodzić w szybkim tempie, aby truchła zwierząt zostały od razu odcięte od dostępu tlenu oraz pozostawały bez wpływu działalności mikroorganizmów oraz bentosu.
Żaby sprzed 45 milionów lat skrywają sekret doskonale zachowanej skóry
Stanowisko w Geiseltal należy do nagromadzeń typu Konservat-Lagerstätten i obejmuje skały sprzed 45 milionów lat (epoka eocenu). W przeszłości znajdowano tutaj wiele skamieniałości kręgowców, od płazów przez gady po ssaki i ptaki. Badane szczątki żaby również były wykopane wiele dekad temu. Pomimo nie do końca spójnych i wiarygodnych teorii nie wiadomo było jednak, dlaczego skóra tak dobrze się tu zachowała.
Czytaj też: Znaleźli szczątki najstarszego dziadka krokodyli. Na grzbiecie nosił potężną tarczę
Zespół naukowców postanowił starą skamieniałość przebadać ponownie wykorzystując nowoczesne techniki analityczne: skaningową mikroskopię elektronową, analizę synchrotronowego promieniowania rentgenowskiego i spektroskopię w podczerwieni. Wyniki opublikowali w artykule na łamach czasopisma Scientific Reports.
Pierwsze hipotezy sprzed 100 lat sugerowały, że na dobre zachowanie skóry płaza musiały wpłynąć jakieś czynniki zewnętrzne, w działalność bakterii lub procesów krzemionkowania. Okazuje się, że sekret znakomicie zakonserwowanej skóry tkwi w jej składzie chemicznym za życia. Fosforan wapnia we włóknach kolagenowych śródskórnej warstwy doprowadził do jej mineralizacji.
Czytaj też: Dinozaury przeciwstawiają się nauce. Wcale nie rozwijały się tak, jak twierdzą badacze
Ponadto badacze stwierdzili obecność struktur zwanych melanosomami, które zostały zakonserwowane przez miliony lat poprzez siarkowanie. Odkryto także obecność kryształów aragonitu pochodzących z worka endolimfatycznego. Tak szczegółowy poziom analiz skamieniałości budzi ogromny podziw. Co więcej, skóra zachowała się tak dobrze, że można wnioskować na temat siedlisk życiowych płazów bezogonowych sprzed 45 milionów lat!
Daniel Falk cytowany w komunikacie prasowym EurekAlert tłumaczy, że zakonserwowana skóra wykazuje adaptacje do zapobiegania wysychaniu. To natomiast sugeruje, że ówczesne żaby wykształciły sobie pewne cechy do życia na suchym lądzie. Prawdopodobnie większość czasu spędzały nie w wodzie, a poza nią.
Czytaj też: Skamieniały płaz wyglądał jak słynny muppet? Niesłychane, w jakich czasach to się działo
Odkrycie międzynarodowego zespołu paleontologów udowadnia także, że historyczne kolekcje skamieniałości wręcz wymagają ponownej oceny naukowej przy użyciu nowoczesnych metod. Niewykluczone, że wiele dawnych znalezisk została źle zaklasyfikowana, opisana lub zwyczajnie pominięta przez naukowców. Możliwe, że niektóre z nich są ważnymi cegiełkami w budowaniu obrazu przeszłości. Skamieniała żaba z Geiseltal jest właśnie jednym z takich przykładów.