Wyniki badań, które opublikowano w czasopiśmie Science, wykazały, że pozycja organów w ciele zawiasowców, rzędzie wymarłych szczękowców z gromady ryb pancernych, jest podobna do anatomii współczesnych rekinów. Samo odkrycie jest niezwykłe, bo tkanki miękkie starożytnych gatunków rzadko udaje się zachować w ogóle, nie mówiąc już o dobrym stanie.
Czytaj też: Spojrzeli na zęby i nie mieli wątpliwości! Skamieniałość ujawniła, jak stare są ssaki
Prof. Kate Trinajstic z Curtin’s School of Molecular and Life Sciences i Western Australian Museum, która brała udział w odkryciach, mówi:
Jako paleontolog, która badała skamieniałości od ponad 20 lat, byłam naprawdę zdumiona, że znalazłam pięknie zachowane serce w 380-milionowym przodku. O ewolucji często myśli się jako o serii małych kroków, ale te starożytne skamieniałości sugerują, że między bezżuchwowcami a żuchwowcami był większy skok. Te ryby dosłownie miały swoje serca w ustach i pod skrzelami – tak jak dzisiejsze rekiny.
Serce z kamienia
Australijscy naukowcy jako przedstawili pierwszy u stawonoga trójwymiarowy model złożonego serca w kształcie litery “S”, złożony z dwóch komór. Te cechy były obecne u wczesnych kręgowców, wskazując, jak zmieniały się poszczególne części ciała (np. region głowy) w procesie ewolucji – nie tylko ryb, ale organizmów w ogóle.
Prof. Kate Trinajstic dodaje:
Po raz pierwszy mogliśmy zobaczyć wszystkie organy razem w prymitywnej rybie żuchwowej i byliśmy szczególnie zaskoczeni, że nie różniły się one tak bardzo od naszych. Istniała jednak jedna krytyczna różnica – wątroba była duża, podobnie jak u dzisiejszych rekinów. Niektóre z współczesnych ryb kostnoszkieletowych mają płuca, które wyewoluowały z pęcherzy pławnych, ale znaczące było to, że nie znaleźliśmy dowodów na istnienie płuc u żadnej z wymarłych ryb pancernych, które badaliśmy. To sugeruje, że wyewoluowały one niezależnie u ryb kostnoszkieletowych w późniejszym czasie.
Formacja Gogo, na wyżynie Kimberley w północnej Australii, gdzie zebrano skamieniałości, w przeszłości była dużą rafą i stanowiła schronienie dla wielu ryb. Uczeni wykorzystali wiązki neutronów i synchrotronowe promieniowanie rentgenowskie do zeskanowania okazów, wciąż osadzonych w wapiennych konkrecjach. Na tej podstawie stworzyli obrazy 3D tkanek miękkich w ich wnętrzu w oparciu o różne gęstości minerałów zdeponowanych przez bakterie i otaczającą je matrycę skalną.
Zawiasowiec Gogo jest tym samym najpełniej poznanym spośród wszystkich szczękowców i wyjaśnia wiele zagadek ewolucji – od ryb pancernych do współczesnych kręgowców, do których należą ludzie.