Czy Słowianie byli ludnością autochtoniczną czy allochtoniczną na terenach Europy Środkowo-Wschodniej? Nad tym zagadnieniem spierają się naukowcy od ponad 200 lat. Według jednych Słowianie od zawsze zamieszkiwali tereny dzisiejszej Polski co najmniej od epoki żelaza, a zdaniem oponentów, ludy słowiańskie przybyły tutaj po VI wieku n.e. Która z grup miała rację? Okazuje się, że żadna.
Czytaj też: Słowianie przybyli z Azji? O skomplikowanym pochodzeniu naszych praprzodków
Na łamach Genome Biology pojawiły się wyniki badań polskich naukowców z Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu oraz wydziałów Historii i Biologii UAM. Badacze zwrócili uwagę na podstawowy problem w rozwikłaniu zagadki, skąd pochodzili mieszkańcy terenów Polski z okresu pomiędzy epoką żelaza a początkiem państwa polskiego. Chodzi dokładnie o to, że większość ówczesnych społeczności w Europie dokonywała kremacji zmarłych i zachowany materiał genetyczny jest bardzo ubogi.
Niemniej naukowcom udało się przeprowadzić analizy na szczątkach 474 osób z 27 cmentarzysk z terenu dzisiejszej Polski. W przypadku 197 z nich uzyskano dane obejmujące cały genom. 139 należało do ludzi żyjących w epoce żelaza (kolor niebieski na mapie), a 324 do mieszkańców już średniowiecznej Polski (czerwony). Jakie wnioski finalnie wysunęli autorzy badań?
Słowianie przybyli na tereny Polski, czy może żyli tutaj od zawsze?
W okresie od I do V w. n.e. na teren Polski imigrowała niewielka społeczność z północy kontynentu, których przedstawicieli łączy się z kulturą wielbarską. Wędrowali oni przez całe terytorium dzisiejszej Polski i przez długi czas żyli razem z miejscową ludnością, którą we wcześniejszych wiekach przypisywano do kultury przeworskiej. Pomiędzy dwoma grupami była zasadnicza różnica w sposobie pochówku zmarłych – przybysze z północy praktykowali inhumację, czyli grzebanie ciał, a miejscowi preferowali kremację.
Czytaj też: Czarna magia miała się wtedy w najlepsze. W czasach renesansu Polacy z niej słynęli
Następnie od około VI wieku, kiedy to ustały na terenie Europy „wędrówki ludów”, a przedstawiciele kultury wielbarskiej i przeworskiej się wymieszali, nie miały miejsca żadne inne procesy migracyjne, które wpłynęłyby na genom pierwszych mieszkańców państwa Piastów. Wobec takiego stanu rzeczy autorzy badań przyjęli, że wyniki są zgodne z hipotezą zakładającą genetyczną kontynuację pomiędzy epoką żelaza a średniowieczem na terenie Europy Środkowo-Wschodniej.
Zatem ani autochtoniczne pochodzenie Słowian nie ma uzasadnienia, ponieważ doszło do niewielkiej imigracji z północy, ani w pełni allochtoniczna geneza również nie jest prawdziwa, gdyż większość ludności żyła na tych terenach przez cały okres pierwszego tysiąclecia.
Warto jeszcze dodać, że powyższe wyniki badań były również prezentowane na konferencji prasowej. Podczas niej można było dowiedzieć się o wiele więcej szczegółów. Prof. Marek Figlerowicz cytowany przez PAP powiedział, że trzy główne komponenty genetyczne utworzyły genomy mieszkańców Europy Środkowej, które ustabilizowały się przed końcem epoki brązu (1800-700 r. p.n.e.). Były to, idąc chronologicznie, komponent od mezolitycznych zachodnich łowców-zbieraczy przybyłych 14 tys. lat temu, kolejny związany z neolitycznymi rolnikami pochodzącymi z Anatolii, którzy migrowali 7-8 tys. lat temu. Aż wreszcie ostatni komponent odnosi się do pasterzy znad Morza Kaspijskiego i Czarnego, którzy wędrowali przez Europę 4-5 tys. lat temu.
Czytaj też: Krwawy rytuał na krowach miał jeden cel. Polacy odkryli cmentarzysko pasterzy sprzed 7000 lat
Nie da się ukryć, że badanie genomu ludzi żyjących na terenie Europy Środkowo-Wschodniej może przynosić wiele zaskoczeń. Jak widzimy, poddani pierwszych Piastów tworzyli wyjątkową społeczność, która zamieszkiwała swoje ziemie niezmiennie przez kilka stuleci.