Na początku zadajmy sobie pytanie: czym w ogóle są rzeki atmosferyczne? Stosunkowo rzadko spotykamy się w codziennej prognozie pogody z tym terminem, a szkoda. Pod tą nazwą kryją się olbrzymie obszary w atmosferze, które transportują ciepłe i wilgotne masy powietrza z niższych szerokości geograficznych w stronę biegunów. Rzeki atmosferyczne bardzo często przyczyniają się do występowania bardzo intensywnych opadów deszczu i śniegu, a w rezultacie powodować katastrofalne powodzie.
Czytaj też: W Etiopii zaczęła otwierać się Ziemia? Zdjęcie NASA nie pozostawia wątpliwości
Zjawisko transportowania wilgotnego, ciepłego powietrza z tropików w stronę umiarkowanych szerokości nie jest niczym rzadkim na kuli ziemskiej. Przypuszcza się, że w tym samym czasie na świecie istnieje około 10 rzek atmosferycznych. Niektóre z nich są słabe i bez istotnego wpływu na stosunki opadowe, a inne – jak wspomniano wcześniej – mogą wywołać powodzie. Tak czy owak bardzo ważne jest, aby skutecznie rozpoznawać ich powstawanie oraz przewidywać, jak się będą poruszać w atmosferze oraz jak ulewne deszcze powodować.
Rzeki atmosferyczne zlokalizowane na podstawie danych satelitarnych
Do tej pory rzeki atmosferyczne obserwowano wyłącznie za pomocą wtórnych analiz i nierzadko stosowano do tego modele numeryczne. Same w sobie nie są one złym narzędziem, ale niestety nie stanowią one sposobu bezpośredniej obserwacji zjawiska w czasie rzeczywistym czy in situ. Naukowcom z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles oraz ich współpracowanikom udało się po raz pierwszy wygenerować zdjęcie rzeki atmosferycznej wyłącznie za pomocą danych satelitarnych. Swoje spostrzeżenia na ten temat opisali w czasopiśmie Journal of Geophysical Research: Atmosphere.
Czytaj też: Najbardziej niezwykła ryba na świecie może sama “zrobić sobie zdjęcie”. Jej skóra skrywa wielką tajemnicę
Badacze opracowali algorytm obejmujący swym zasięgiem cały glob. Wykorzystuje on dane satelitarne zarówno dotyczące wilgoci w powietrzu, jak i prędkości wiatru. Ta druga dana jest szczególnie istotna, ponieważ w dotychczasowych modelowaniach brakowało takiej informacji – tutaj udało się ją opracować w oparciu o przestrzenny rozkład temperatury powietrza – czytamy w komunikacie Pacific Northwest National Laboratory.
Czy rzeki atmosferyczne mają wpływ na pogodę w Europie? Zdjęcie zjawiska nam w tym pomoże
Tematyka rzek atmosferycznych coraz częściej interesuje świat naukowy, ponieważ te zjawiska odpowiadają za znaczną część opadów w niektórych częściach świata. Jak podaje Anna Sierpińska z serwisu Nauka o klimacie, w środkowych USA z klimatem kontynentalnym zapewniają aż do połowy opadów w trakcie pory wilgotnej. W Europie rzeki atmosferyczne dostarczają około 20-30 proc. Szczególnie odczuwalny ich wpływ jest na zachodzie naszego kontynentu, w krajach bezpośrednio znajdujących nad Oceanem Atlantyckim (Wielka Brytania, Francja, Norwegia, Irlandia).
Daniel A. Lavers i Gabriele Villarini w innych artykule na łamach Geophysical Research Letters donoszą, że 8 z 10 najwyższych wartości dziennych opadów deszczu w Wielkiej Brytanii, Francji i Norwegii w latach 1979-2011 miało związek z występowaniem rzek atmosferycznych. Są to obserwacje, których nie możemy bagatelizować. Zwłaszcza, że w dobie zmian klimatycznych i dynamizacji zjawisk pogodowych sytuacja może robić się coraz bardziej krytyczna.
Czytaj też: Ten drapieżnik nie ma prawa tu żyć. Zdjęcie ujawnia, kto zawitał do Kalifornii po 100 latach
Badania amerykańskich uczonych z 2018 roku ujawniają natomiast trend rozwoju rzek atmosferycznych w najbliższych latach. Zjawiska nie będą występować częściej (a nawet i z 10 proc. mniejszą częstotliwością), ale za to będą o jedną czwartą szersze i dłuższe. Oznacza to, że będą nieść ze sobą o wiele więcej wilgoci i w rezultacie powodować tak silne ulewy i wiatr, jakich prawdopodobnie jeszcze nie widzieliśmy. Oczywiście to są wyniki modelu komputerowego i nie wiadomo, czy faktycznie tak katastrofalny scenariusz przyszłości nas czeka. Niemniej nie możemy go w zupełności wykluczyć.