Metoda sześciu kapeluszy autorstwa Edwarda de Bono pomaga podchodzić twórczo do rozwiązywania problemów, wskazując na sześć stron, z jakich można spojrzeć na problem. Stosuje się ją w biznesie – głównie w pracy zespołów czy grup edukacyjnych. „Sześć kapeluszy” zmienia dyskusję ze zwykłego argumentowania i bronienia swoich racji w konstruktywną rozmowę. Sedno tej metody polega na chwilowym i sztucznym przyjęciu określonego stanowiska w danej sprawie. Dzięki temu nikt nie jest związany emocjonalnie z bronieniem swoich racji, a jednocześnie może wyrażać swoje uczucia.
Kapelusze de Bono mają różne kolory – każdy symbolizuje inne ujęcie problemu. Żeby sprawdzić, jak to działa, zapraszam cię do oceny twojego wyzwania z sześciu różnych perspektyw.
1.Zapisz problem, jaki masz do rozwiązania lub wyzwanie, przed którym stoisz.
2.Podążając za symboliką kapeluszy, za stanów się nad powyższym problemem.
KAPELUSZ BIAŁY >>> LOGIKA
Spójrz na problem chłodnym okiem i przeanalizuj fakty z nim związane. Bądź skrupulatny, posługuj się konkretnymi danymi, liczbami, zestawieniami. Pomogą ci w tym następujące pytania: z jakich elementów składa się twoje wyzwanie? Jakie fakty przemawiają za tym, że jest to problem? Jakich rezultatów oczekujesz, by uznać problem za rozwiązany?
Dzięki takiej analizie będziesz wiedział, na czym stoisz i z czym przystępujesz do szukania rozwiązań.
KAPELUSZ CZERWONY >>> UCZUCIA
Czerwony kapelusz jest związany z uczuciami, intuicją i wrażeniami. Spójrz na wyzwanie subiektywnie. Skup się na tym, co podpowiada ci intuicja. Daj sobie wolność w wyrażaniu emocji. Pytania pomocnicze: jakie uczucia wywołuje w tobie problem, a jakie – wymyślone rozwiązania? Co podpowiada ci intuicja, gdy myślisz o przyczynach i rozwiązaniu problemu?
Spojrzenie na problem od strony emocji da ci energię do jego rozwiązania. Poza tym zdarza się, że wybieramy coś, bo jesteśmy do tego po prostu wewnętrznie przekonani, i później okazuje się, że to była dobra decyzja. Albert Einstein powiedział kiedyś: „Wierzę w intuicję i inspirację; czasami jestem pewien, że mam rację, chociaż nie znam powodów”.
KAPELUSZ CZARNY >>> PESYMIZM
Ten punkt widzenia zakłada przyjęcie postawy logicznego pesymisty. Twój cel to krytycznie oceniać problem i pomysły na jego rozwiązanie. Zadajesz pytania, dociekasz prawdy i starasz się przewidzieć przyszłość, przy czym, mimo pesymizmu, starasz się rozwiązać problem. Pamiętaj, żeby unikać ogólników lub pytań retorycznych.
Pytania pomocnicze: co się stanie, gdy rozwiązanie nie sprawdzi się? Co, jeśli inni zawiodą? Czy przewidziałem wszystkie konsekwencje takiego a nie innego rozwiązania?
Taka krytyka pomoże wskazać elementy, o których trzeba koniecznie pamiętać. Pesymistyczne podejście pozwala dostrzegać zagrożenia, ale nie powinno blokować twoich działań.
KAPELUSZ ŻÓŁTY >>> OPTYMIZM
Teraz skup się na pozytywnych aspektach rozwiązania problemu – włącz ciekawość, przyjemność poszukiwania i radość z działania. To moment, kiedy zamieniasz się w prawdziwego przedsiębiorcę, który widzi korzyści, jakich inni nie spostrzegają. Możesz się odwoływać nie tylko do logiki, doświadczeń, ale też do marzeń i nadziei.
Pytania pomocnicze: kto zyska na rozwiązaniu problemu? Jakie korzyści płyną z tego, że wyzwanie stoi właśnie przed tobą?
Myślenie z optymizmem o rozwiązaniach problemu pozwala przeanalizować korzyści oraz motywuje, dzięki czemu stajemy się bardziej konstruktywni i płodni w nowe pomysły.
KAPELUSZ ZIELONY >>> MOŻLIWOŚCI
Ten punkt widzenia zachęca do jeszcze większej kreatywności w opracowywaniu rozwiązań. Masz za zadanie szukać nowych sposobów rozwiązania problemu. Nie ma obowiązku logicznego argumentowania, ważne jest odkrywanie nowych dróg. Pozwól sobie na szalone pomysły – często po oszlifowaniu powstaje z nich coś naprawdę genialnego.
Pytania pomocnicze: jak rozwiązałby ten problem twój autorytet? Co powiedziałby na to twój pies? Gdyby twoje wyzwanie mogło mówić, co by powiedziało? Jak widzi problem ktoś stojący z boku?
Jest to najbardziej kreatywny moment metody de Bono. Dzięki patrzeniu na wyzwania poprzez możliwości uczymy się dążenia do najdoskonalszych rezultatów i oswajamy z ciągłymi zmianami sytuacji.
KAPELUSZ NIEBIESKI >>> ORGANIZACJA
Ostatni kapelusz zachęca do przyjęcia roli bezstronnego obserwatora, który ocenia problem z metapoziomu. Teraz twoim zadaniem jest zatrzymać się i zastanowić, co chcesz/powinieneś zrobić. Pod niebieskim kapeluszem powinieneś uporządkować to, co odkryłeś wcześniej, a następnie określić priorytety, które powinny wytyczać ci drogę w dążeniu do celu.
Pytania pomocnicze: w których miejscach tej metody miałeś problem ze znajdowaniem odpowiedzi? Który kapelusz powinieneś włożyć jeszcze raz? Do czego doprowadziła cię ta analiza? Jakie wyciągasz wnioski?