Najlepszym sposobem podziękowania jest zwrot zawierający w sobie pochwałę i podkreślenie zasług partnera lub partnerki – twierdzą psychologowie, którzy przeprowadzili badanie.
Jako przykład podają zwrot: „Nie dotarłabym na spotkanie na czas, gdybyś nie podwiózł mnie dzisiaj do biura”. Takie sformułowanie zwykle dawało najbardziej pozytywną reakcję ze strony partnera/partnerki, bez względu na ton lub postawę osoby wypowiadającej kwestię. Zdaniem psychologów tak wyrażona wdzięczność świadczyła o tym, jak bardzo mówca ceni partnera i uwzględnia jego działania jako istotne dla swoich celów.
Inny skutek przynosiło podziękowanie, przy którym mówca podkreślał poświęcenie partnera: „Wiem, że podwiezienie mnie do biura w godzinach szczytu było dla ciebie kłopotem”. Tak sformułowane podziękowania nie były równie skuteczne, co ich poprzednia wersja.
„Wyniki te są zgodne z poglądem, że romantyczne relacje mają charakter wspólnotowy, a dawanie i otrzymywanie korzyści między partnerami opiera się na reagowaniu na potrzeby innych. Oznacza to, że dobroczyńcy są usatysfakcjonowani, gdy dowiadują się, że to, co zrobili, spełniło potrzeby partnera właśnie dlatego, że ich zachowanie było motywowane troską o dobro partnera” – piszą autorzy w artykule opublikowanym w Journal of Social and Personal Relationships.
Rozmowy w laboratorium
W badaniu udział wzięło ponad 100 osób, wśród których średnia wieku wyniosła 27 lat. Badani pozostawali w związkach średnio przez 4,5 roku. Uczestnicy najpierw zostali poproszeni o wypełnienie kwestionariusza online, a następnie zaproszeni do laboratorium. W kolejnym kroku pary miały przeprowadzić trzy rozmowy na różne tematy. Rozmowy były filmowane.
W ostatniej rozmowie badani mieli przeznaczyć minutę na rozmowę o czymś miłym lub przyjemnym, co ostatnio zrobiła dla nich druga osoba i co sprawiło, że poczuli wobec niej wdzięczność. Filmy zostały ocenione przez zespół pięciu asystentów badawczych, którzy nie zostali poinformowani o celu badania. Widząc tylko mówcę, asystenci mieli za zadanie uszeregować nagrania na podstawie tego, na ile wyrazy wdzięczności mówcy uwydatniały „koszty działania” (poświęcenie) partnera, a na ile skupiały się na reakcji mówcy na zachowanie partnera.
Po wypełnieniu kolejnego kwestionariusza na temat tego, jak czuła się osoba odbierająca wyrazy wdzięczności partnera, uczestnicy zostali odesłani do domu. Przez kolejne dwa tygodnie każdego wieczora musieli wypełniać krótką ankietę, w której podsumowywali swoje starania, poświęcenia i kompromisy z danego dnia oraz to, czy spotkali się z tego tytułu z wdzięcznością ze strony partnera, oraz jak ją postrzegali. Tę cześć badań naukowcy określili jako część „pamiętnikową”.
Ostatecznie część „pamiętnikowa” i analizy rozmów dały zbliżone wyniki. Uznanie stopnia, w jakim partner zareagował na twoje potrzeby, a nie stopnia, w jakim było to dla niego kosztowne, miało bardziej pozytywny wpływ na związek i relacje między partnerami.
„Oczywiście nasze wyniki nie sugerują, że uznanie kosztów nie ma wartości dla związku; nadal może być lepszą alternatywą dla całkowitego braku wdzięczności” – wyjaśniają autorzy.
Podkreślają, że analizowanie rozmów nie jest proste, a ponadto rozmowy prowadzone w laboratorium mogły odstawać od zwyczajowych kontaktów międzyludzkich. Aby uznać wyniki badania za wiążące, należałoby je powtórzyć na większej grupie, także w relacjach nieromantycznych, a np. przyjacielskich czy rodzinnych.
Wdzięczność skarbem ewolucji
Wdzięczność od dawna jest uznawana za ogromną zaletę, a w ciągu ostatnich dwóch dekad dowody sugerują, że odgrywa w naszym społeczeństwie ważną rolę. Powstała nawet teoria – tzw. find-remind-bind theory – zakładająca, że wyrażanie wdzięczności jest ewolucyjnie korzystne, ponieważ wzmacnia więzi między ludźmi. Badania na naczelnych pokazują, że wdzięczność mogła być obecna w naszej ewolucyjnej historii. Udowodniono, że szympansy są bardziej skłonne do dzielenia się jedzeniem z kimś, kto je pielęgnował lub im pomagał. Być może więc odziedziczyliśmy ten mechanizm po naszych przodkach.
Inne badania sugerują z kolei, że wdzięczność jest ważna dla naszego rozwoju osobistego i społecznego. Odmiennym problemem jest to, że nie zawsze potrafimy okazać wdzięczność we właściwy sposób. W niektórych sytuacjach nawet samo słowo „dziękuję” może być niezręczne, a przesadnie wyrażone podziękowania – na przykład w postaci hojnego prezentu lub zbyt wylewnej reakcji – mogą prowadzić do nieporozumień, a nawet sprawić, że osoba, która była adresatem podziękowań poczuje się niekomfortowo.
Nic dziwnego, że psychologowie postanowili odkryć idealny sposób dziękowania, na którym wszyscy moglibyśmy skorzystać. Szczególnie, że – jak pokazują badania – właściwie wyrażana wdzięczność może wzmacniać relacje.
Jedno z badań, które zostało opublikowane w 2016 roku, wykazało, że ludzie, którzy zostali poproszeni o pochwalenie swojego ukochanego, stwierdzili, że to poprawiło ich samopoczucie. Obecne badania pomagają doprecyzować to odkrycie.