Duże badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazały, że u około jednej na 10 osób, które przeszły zakażenie SARS-CoV-2, rozwinie się tzw. długi COVID-19. Definiuje się go jako chorobę, której objawy utrzymują się przez ponad trzy tygodnie od zakażeniu. Z kolei szacunki University of Washington wykazały, że tak rozumiany długotrwały COVID może dotyczyć nawet jednej trzeciej wszystkich zakażonych.
Z innych badań wynika, że znane są przypadki, gdy objawy chorobowe utrzymywały się nawet do pół roku po zakażeniu. Dr Ziyad Al-Aly, epidemiolog ze szpitala klinicznego Veterans Affairs w St. Louis, podkreśla, że nie jest jasne, czy objawy długiego COVID są spowodowane bezpośrednio przez wirusa, czy też są wywołane stresem i obciążeniem związanymi z samą infekcją, ale też z pandemią. Jednak niezależnie od źródła objawów, warto udać się do lekarza, aby je skonsultować.
Mózgowa mgła covidowa
Mgła covidowa zwana jest też mgłą mózgową, umysłową, albo zamgleniem umysłu (ang. brain fog). Nie jest to typowa jednostka chorobowa, a zwyczajowe określenie na zespół objawów neurologicznych towarzyszących nie tylko COVID, ale też np. chorobie Hashimoto czy boreliozie.
Mgła mózgowa obejmuje m.in. poczucie oszołomienia, dezorientacji, problemy z koncentracją i skupieniem uwagi czy też zamglenie świadomości. Pacjenci zgłaszają także problemy z pamięcią czy zaburzenia w sferze komunikacji.
Szacuje się, że tego typu objawy ma jeden na pięciu pacjentów z długim COVID. Mogą one utrzymywać się nawet do pół roku – potwierdza analiza 51 badań nad COVID-19 (część z nich nie została jeszcze zweryfikowana).
Chroniczne zmęczenie po przechorowaniu COVID-19
Sześciu na dziesięciu pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19 zgłosiło, że poczucie zmęczenia i osłabienia siły mięśni towarzyszyło im nawet pół roku po zakażeniu – pokazują badania przeprowadzone w Chinach. Zarówno mgła mózgowa, jak zmęczenie są również cechami zespołu chronicznego zmęczenia (chronic fatigue syndrome – CFS).
Zaburzenia snu po przejściu COVID-19
Analiza danych z kilku dużych badań (w tym z Chin, USA i Wielkiej Brytanii) pokazuje, że kłopoty ze snem też mogą „ciągnąć się” za chorymi przez sześć miesięcy od zachorowania. Problemy takie, jak bezsenność i kiepska jakość snu zgłasza średnio co piąty pacjent z długim COVID.
Duszność i uporczywy kaszel u pacjentów po COVID-19
Według badań przeprowadzonych wśród ponad 73 tys. amerykańskich ozdrowieńców, duszność i kaszel są powszechnymi i głównymi objawami przedłużającej się choroby koronawirusowej. Jeśli kilka miesięcy po zakażeniu nadal miewasz duszności i napady kaszlu, zgłoś się do lekarza. Konieczne może być wykonanie dodatkowych badań.
Dolegliwości ze strony układu krążenia po COVID-19
Według amerykańskich badań, kołatanie serca i nieregularne bicie serca były najczęściej zgłaszanymi dolegliwościami kardiologicznymi u osób po COVID-19. W ciągu sześciu miesięcy po zakażeniu wśród ozdrowieńców odnotowano również zwiększone ryzyko rozwoju niewydolności serca, miażdżycy i zakrzepów krwi. U pacjentów z długim COVID zaobserwowano również przypadki zapalenia mięśnia sercowego.
Choroby psychiczne wywołane przez COVID-19
Ponad jedna trzecia osób, które przeszły COVID-19, doświadcza objawów neurologicznych lub choroby psychicznej w ciągu sześciu miesięcy od zakażenia. Najczęściej zgłaszane problemy to zaburzenia lękowe i zaburzenia nastroju o różnym nasileniu, z depresją włącznie – wynika z dużych badań na grupie ozdrowieńców.
Problemy psychiczne dotykające pacjentów niekoniecznie muszą być związane z samą chorobą czy przebytą hospitalizacją. Na kondycje psychiczną chorych może wpływać brak kontaktu z rodziną i przyjaciółmi, spowodowany przedłużającymi się obostrzeniami i zakazami, ograniczenie kontaktów społecznych, poczucie zagrożenia i stres związane z trwającą pandemią czy żałoba po stracie bliskich.
Utrzymujące się problemy psychiczne w pierwszej kolejności wymagają konsultacji z psychiatrą. Odpowiednio dobrane leki mogą w krótki czasie pomóc nam w powrocie do zdrowia i równowagi psychicznej.
Utrata węchu po COVID-19
Według niewielkiego badania przeprowadzonego w USA, wśród osób, które straciły zmysł węchu po COVID-19, około jedna trzecia nie odzyskała tego zmysłu przez dwa miesiące lub dłużej.
Powszechnie uważa się, że utrata węchu była charakterystyczna dla pierwszej fali, podczas gdy nowe warianty koronawirusa rzadziej pozbawiają chorych smaku i węchu. Jeśli masz wrażenie, że twój węch nie jest tak czuły, jak wcześniej, lekarze zalecają prosty trening węchu po COVID.
Związane z COVID-19 objawy jelitowe
Małe badanie przeprowadzone w Chinach wykazało, że ponad 40 procent pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19 zgłaszało problemy związane z jelitami nawet trzy miesiące po pierwotnej infekcji. Najczęstszymi objawami były utrata apetytu, nudności, refluks żołądkowy i biegunka.
Wysypka i wypadanie włosów po COVID-19
Wysypka i zmiany skórne są częste wśród pacjentów po COVID-19, szczególnie w młodszej grupie chorych. Charakterystyczne krostki są też istotnym objawem PIMS – tzw. pocovidowego wieloukładowego zespołu zapalnego występującego u dzieci (ang. pediatric inflammatory multisystem syndrome temporally associated with SARS-CoV-2). Ozdrowieńcy rzadziej zgłaszają wypadanie włosów, ale badania przeprowadzone w Chinach podają, że nawet 22 proc. pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19 boryka się z wypadaniem włosów w ciągu sześciu miesięcy po wyjściu ze szpitala.
Wywołane przez COVID-19 bóle stawów i mięśni
W badaniu dotyczącym objawów długiego COVID-19 opublikowanym w grudniu, dziewięć na 10 osób zgłosiło objawy, takie jak ucisk w klatce piersiowej, bóle mięśni i bóle stawów, których doświadczali miesiąc po zakażeniu. U części respondentów objawy te utrzymywały się przez siedem kolejnych miesięcy. Dane z tego badania nie zostały jeszcze zweryfikowane i oficjalnie opublikowane.
Cukrzyca i choroby nerek po COVID-19
Według badania przeprowadzonego wśród amerykańskich weteranów, u pacjentów z długotrwałym COVID o 39 procent wzrasta prawdopodobieństwo zdiagnozowania cukrzycy. Szacunki obejmują okres pół roku od zakażenia. To samo badanie pokazuje, że ci, którzy przeszli COVID-19, byli również bardziej narażeni na wystąpienie ostrego zapalenia nerek.
COVID-19 atakuje cały organizm
Choć początkowo naukowcy uważali, że SARS-CoV-2 atakuje jedynie układ oddechowy, dziś nikt nie ma wątpliwości, że to wirus groźny dla całego naszego organizmu. Ozdrowieńcy z całego świata zgłaszają coraz nowsze objawy, a niektóre z nich mogą utrzymywać się nawet przez kilka miesięcy od zakażenia. Cały czas trwają badania, mające określić rzeczywistą skalę zniszczeń, jakie pandemia COVID-19 poczyniła w sferze zdrowia publicznego.
Źródła: covid.joinzoe.com, Becker’s Hospital Review, Nature, The Lancet.