Przeszczep wątroby jest metodą leczenia niektórych poważnych chorób tego organu, stosowaną w ostateczności, gdy nie ma już innych opcji terapeutycznych. Wskazaniem do transplantacji jest m.in. marskość wątroby, nowotwór lub niewydolność tego organu. Rokowania są dość dobre i nawet 70-80 proc. pacjentów ma szansę na wieloletnie przeżycie.
Czytaj też: Jedno serce uratuje aż dwa życia. Pierwszy taki przeszczep to początek nowej epoki
W 2023 r. wg danych Poltransplant przeszczepiono 523 wątroby, rekordowe 250 w samym Centralnym Szpitalu Klinicznym w Warszawie. Ale niestety, to wciąż mało, a organów dających nowe życie po prostu brakuje. Dlatego od dawna nadzieją medycyny są ksenotransplantacje, czyli przeszczepy (mniej lub bardziej) zmienionych narządów pochodzących od zwierząt.
Zespół chirurgów z chińskiego Air Force Medical University przeprowadził udany przeszczep wątroby świni pacjentowi ze stwierdzoną śmiercią pnia mózgu, który był sztucznie podtrzymywany przy życiu w celach naukowych. Stwierdzono, że organ działał prawidłowo i nie został odrzucony przez dawcę w ciągu 96 godzin od operacji, co może oznaczać, że tak bardzo pożądany przełom jest coraz bliżej.
Organ świni może działać w ciele człowieka – ale nie każdy
Choroby wątroby zabijają rocznie nawet 2 miliony ludzi na świecie. Tradycyjne możliwości transplantacyjne są ograniczone i często się nie udają, bo organ zostaje odrzucony. Niestety, funkcjonowania tego narządu nie można zastąpić żadnym zewnętrznym urządzeniem (jak serca czy nerek), co często kończy się tragicznie.
Czytaj też: Organ nie pochodził od człowieka. Ludzkim zwłokom przeszczepili świńskie serca
Ksenotransplantacje, w szczególności z wykorzystaniem świńskich narządów poddanych edycji genów, stanowią obiecującą alternatywę dla konwencjonalnego dawstwa organów. Wciąz jednak istnieją poważne obawy dotyczące względów etycznych i ograniczeń technicznych – nie każdy świński narząd można w taki sposób zmienić, by pasował do organizmu człowieka.
Po 9-godzinnej operacji lekarze przeszczepili całą wątrobę świni poddanej edycji wielu genów pacjentowi, u którego stwierdzono śmierć pnia mózgu. “Nowa” wątroba zaczęła wydzielać żółć po przywróceniu przepływu krwi, a przy tym wykazała doskonałe ukrwienie i natlenowanie, co przekroczyło oczekiwania chirurgów. Nie zaobserwowano żadnych objawów odrzucenia przeszczepu.
Świnię ze zmodyfikowanymi genami wykorzystaną do przeszczepu wątroby dostarczyła firma Clonorgan Biotechnology z siedzibą w Chengdu. Naukowcy wykorzystali technologię edycji genów, aby usunąć trzy antygeny świńskie powodujące odrzucenie i zastąpić je trzema białkami ludzkimi.
Prof. Dou Kefeng z oddziału chirurgii wątroby Air Force Medical University, który eksperymentuje z ksenoprzeszczepami od 11 lat, mówi:
Ten przypadek pokazał, że świńska wątroba może zastąpić wątrobę ludzką. To znaczący przełom w ksenotransplantacjach i kluczowy krok naprzód w zakresie klinicznego zastosowania ksenogenicznych przeszczepów wątroby. Takie podejście może uratować życie wielu osobom.
Biorcą był pacjent z poważnym urazem głowy, u którego po trzech niezależnych ocenach stwierdzono śmierć pnia mózgu. Rodzina zgodziła się na udział w badaniach naukowych bez wynagrodzenia, przyczyniając się do rozwoju nauk medycznych.
Czytaj też: “Zrestartowali” narządy 300 osób. Serca nie pochodziły od żywych
Badania nad ksenotransplantacjami przyspieszyły na całym świecie. W latach 2021–2023 amerykańscy badacze przeprowadzili cztery eksperymenty z udziałem osób ze śmiercią mózgu, obejmujące przeszczep nerek od świń, które poddano edycji genów, oraz dwa ksenoprzeszczepy serca od świni do człowieka.
W porównaniu z nerkami i sercem, anatomia i funkcje fizjologiczne wątroby są bardziej złożone, dlatego wątroby pochodzące od świń poddanych edycji genów nie mogą obecnie całkowicie zastąpić wątroby ludzkiej. Jednak eksperyment zapewnia podstawy teoretyczne i wsparcie danych dla klinicznego zastosowania ksenotransplantacji.