Tabletki antykoncepcyjne dla kobiet istnieją od lat 50. XX wieku, choć kontrowersji wokół nich nie brakuje. Ich stosowanie może wywoływać szereg skutków ubocznych, a nawet prowadzić do zaburzeń i schorzeń wymagających inwazyjnych zabiegów. W wachlarzu metod antykoncepcyjnych wciąż brakuje niemechanicznej metody kontroli płodności dla mężczyzn.
Przełomem może okazać się wynik współpracy chińskich i amerykańskich naukowców, którzy prowadzą badania nad triptonidem.
Winorośl Zeusa i 30 lat badań
– Nie ma obecnie na rynku niehormonalnych środków antykoncepcyjnych dla mężczyzn, pomimo dziesięcioleci wysiłków zmierzających do opracowania „męskich pigułek”. W artykule informujemy, że triptonid, naturalny związek oczyszczony z chińskiego ziela Tripterygium Wilfordii Hook F, wykazuje odwracalne działanie antykoncepcyjne u samców, zarówno u myszy, jak i małp – podkreślają autorzy badań w artykule na łamach Nature Communications.
Działanie antykoncepcyjne Tripterygium Wilfordii, zwanego winoroślą Zeusa lub winoroślą boga grzmotów, po raz pierwszy zidentyfikowana w raporcie z 1993 roku. Stwierdzono wówczas, że u mężczyzn przyjmujących ziele z innych powodów, odnotowano zmniejszoną liczbę plemników, zmniejszoną ich ruchliwość plemników i zdeformowany kształt. Zmiany te świadczą o bezpłodności.
Od tego czasu pod kątem użyteczności w środkach antykoncepcyjnych dla mężczyzn badano wiele związków wyizolowanych z winorośli. Niestety pomimo zmniejszenia liczby plemników w różnych badaniach klinicznych, niektóre izolaty okazały się zbyt toksyczne, aby można je było bezpiecznie stosować.
Jednym z najdłużej badanych izolatów jest triptonid, analizy którego rozpoczęto już w 2020 roku, kiedy w jednym z artykułów zasugerowano, że związek ten bezpośrednio obniża produkcję nasienia. Triptonid jest częścią szeregu istotnych klinicznie związków, które zostały wyizolowane z winorośli Zeusa. Przykłady obejmują tryptolid, który ma potencjalne zastosowania w leczeniu wielotorbielowatości nerek i raku trzustki, oraz tryptolidenol, który jest badany pod kątem stosowania w terapii raka nerkowokomórkowego.
Skuteczny i odwracalny efekt
W najnowszym badaniu naukowcy przetestowali tryptonid u zwierząt, aby sprawdzić jego bezpieczeństwo i skuteczność. W badaniu uczestniczyły samce myszy oraz 12 zdrowych dorosłych samców makaków jawajskich. Zwierzętom podawano jedną dawkę tryptonidu dziennie. Prawie 100-procentową deformację plemników zaobserwowano między 3 a 4 tygodniem stosowania u myszy i między 5 a 6 tygodniem u makaków. Oznacza to, że po tym czasie zwierzęta można było uznać za niepłodne.
Płodność została przywrócona u wszystkich samców po zaprzestaniu podawania tryptonidu. Powrót do pełnej płodności zajął około 4 do 6 tygodni. Wyniki badań sugerują więc, że związek daje w pełni odwracalny efekt.
Także po badaniu narządów zwierząt nie stwierdzono żadnych skutków ubocznych, co oznacza, że tryptonid różni się od innych izolatów winorośli pod względem ogólnej toksyczności.
Testy są wstępnymi badaniami na zwierzętach i będą wymagały udoskonalenia i kontynuacji, a także przeprowadzenia badań klinicznych na ludziach, zanim związek zostanie zatwierdzony do użytku. Jednak autorzy badań podkreślają, że wyniki dają nadzieję tym, którzy z niecierpliwością czekają na męski środek antykoncepcyjny.