Pierwsze populacje zaliczone do gatunku Homo sapiens wywodziły się z Afryki i mogły występować na tym kontynencie już 315 000 lat temu. Neandertalczycy – i to poza Afryką – rozeszli się natomiast znacznie wcześniej. Dowody wskazujące na ich obecność w Europie sięgają co najmniej 400 000 lat wstecz. A im dalej w las, tym ciekawiej, ponieważ istnieją poszlaki sugerujące, iż 250 000 lat temu neandertalczycy mieszali minerały, takie jak hematyt i mangan z płynami, aby uzyskać czerwone i czarne farby.
Czytaj też: Majowie mieli autostrady. Poruszali się nimi 3000 lat temu
Co się z nimi działo, możemy sobie jedynie wyobrazić, lecz wysoce prawdopodobne wydaje się, że służyły do barwienia odzieży czy pigmentowania ciał. Być może tego typu nowiny będą zaskoczeniem dla osób, które kojarzą neandertalczyków wyłącznie z naszymi znacznie głupszymi kuzynami. Już od lat wiemy, iż niekoniecznie było to prawdą, a gatunek ten zdolnościami intelektualnymi mógł się równać z naszym.
Jak wyjaśnia Paul Pettitt z Durham University, neandertalczycy prawdopodobnie funkcjonowali w małych, zwartych grupach prowadzących koczowniczy tryb życia. Przemieszczając się, zabierali ze sobą żar, by rozpalać ogniska w schronieniach skalnych i na brzegach rzek. Znane im były narzędzia, za sprawą których ostrzyli broń czy oprawiali upolowaną zwierzynę. Biorąc pod uwagę, jak zmieniała się sztuka kultywowana przez neandertalczyków, ich struktury społeczne również musiały ulegać zmianom. Używali pigmentów i ozdób do dekorowania swoich ciał, zapewne w celu nadania sobie indywidualności.
Prehistoryczna sztuka powstawała z udziałem neandertalczyków
Co najmniej 65 000 lat temu neandertalczycy używali czerwonych pigmentów do malowania znaków na ścianach głębokich jaskiń w Hiszpanii. W jaskini Ardales zabarwili nawet fragmenty stalaktytów. W jaskini Maltravieso tworzyli natomiast obrysy swoich dłoni. W La Pasiega któryś osobnik stworzył prostokąt, przyciskając do ściany pokryte pigmentem opuszki palców. I choć nie wiemy, co dokładnie miało to na celu, to widzimy, że neandertalczycy byli ciekawi świata i bez wątpienia posiadali wyobraźnię.
Czytaj też: Niezwykłe mumie sprzed 2500 lat. Ciała nie należały do ludzi
Mniej więcej 50 000 lat temu zaczęli wykonywać ozdoby służące do upiększania ciała, pozyskiwane z zębów upolowanych zwierząt, muszli i fragmentów kości. W tym samym okresie podobną biżuterię nosili przedstawiciele naszego gatunku, co sugeruje, iż mogło dochodzić do wymiany dóbr kulturowych bądź przynajmniej podpatrywania, co robi “druga strona”. Z drugiej strony, brakuje dowodów, jakoby neandertalczycy wytwarzali sztukę figuratywną, znaną Homo sapiens od co najmniej 37 000 lat. Ale czy świadczy to o tym, że któraś grupa była bardziej bądź mniej zaawansowana? Niekoniecznie, być może po prostu jedni widzieli sztukę w odmienny sposób, niż drudzy.