Chodzi o odkrycie dokonane w 2018 roku na półwyspie Apszerońskim. Poświęcone tamtejszej planszy badania wykazały, że była ona dawniej wykorzystywana do gry w coś, co jest znane pod co najmniej dwiema różnymi nazwami. Zarówno 58 otworów, jak i Ogary i szakale odnoszą się do tej samej rozrywki.
Czytaj też: Wojna między Rzymem a Kartaginą znowu o sobie przypomniała. To za sprawą fascynującego znaleziska
Ustalenia poświęcone grze planszowej z Azerbejdżanu są rewolucyjne. Do tej pory panowało bowiem przekonanie, że najstarsze takie przedmioty wytwarzano w starożytnym Egipcie. 58 otworów miała zostać wymyślona w drugim tysiącleciu p.n.e. właśnie nad Nilem, lecz autorzy publikacji zamieszczonej w European Journal of Archeology mają dowody wskazujące na nieco inny scenariusz.
Plansza znaleziona na terenie Azerbejdżanu była wykorzystywana do gry znanej jako 58 otworów. Przed tysiącami lat cieszyła się ona sporą popularnością
Naukowcy nie tylko sugerują, że na Kaukazie w podobnym czasie grano w tę samą grę, ale być może wręcz została ona tam zaprojektowana. Idąc tym tokiem myślenia członkowie zespołu badawczego twierdzą, iż Ogary i szakale może pochodzić właśnie z Azji, a nie Afryki.
Przekonanie co do egipskiej genezy tej gry wzięło się między innymi ze znalezisk dokonanych przez Howarda Cartera. Archeolog dotarł do egzemplarza znajdującego się w grobie z okresu panowania Amenemhata IV. Władca ten rządził Egiptem od 1807 do 1798 roku p.n.e. Odkrycie z półwyspu Apszerońskiego pozwala natomiast sądzić, iż w 58 otworów grano wcześniej na obszarze położonym tysiące kilometrów dalej.
Jakie były zasady rozgrywki? Plansza dzieliła się na dwie części po 29 otworów każda. Uczestnicy zabawy mieli do dyspozycji 10 niewielkich patyków z głowami szakali bądź psów. Jeden gracz miał więc pięć pionków z głowami szakali, natomiast drugi – pięć pionków z głowami psów. Nie ma pewności co do dokładnego przebiegu, ale wydaje się, że celem było dotarcie wszystkimi patykami do określonego miejsca na planszy.
Czytaj też: Przełomowe ustalenia na temat pierwszych ludzi. Archeolodzy odnaleźli podwodny most
Jeśli chodzi o najstarszy dotychczas znany egzemplarz tej gry planszowej, to był nim znaleziony w grobowcu na terenie egipskiej nekropolii El-Assasif. Jego datowanie sięga lat 2064-1952 p.n.e. Co więcej, archeolodzy zidentyfikowali inne plansze pochodzące z podobnego okresu, znalezione w Mezopotamii, Lewancie oraz Anatolii. W świetle odkrycia z Azerbejdżanu scenariusz, w którym 58 otworów wymyślono w Azji wydaje się bardziej prawdopodobny niż wcześniej.
Według autorów taka gra mogła być znana mieszkańcom tego regionu już pod koniec III tysiąclecia p.n.e. Było to na długo przed jej popularyzacją w Egipcie. Poza tym archeolodzy przekonują, że półwysep Apszeroński mógł być częścią rozległej sieci handlowej łączącej Kaukaz ze społecznościami zamieszkującymi na przykład Mezopotamię czy Egipt. Właśnie za jej pośrednictwem doszło do rozprzestrzenienia elementów takich jak gry planszowe.