Kiedyś mądry człowiek powiedział: „Uważaj na swoje myśli, bo stają się słowami. Uważaj na swoje słowa, stają się czynami. Uważaj na swoje czyny, stają się nawykami. Uważaj na swoje nawyki, stają się charakterem. Uważaj na swój charakter, on staje się twoim losem”.
Losem psychologia osiągnięć zajmuje się mniej, ale słowa są dla niej szczególnie istotne, bo to, jak mówimy do siebie i innych, wpływa na jakość naszej komunikacji. Dlatego dziś będzie o słowach, a konkretniej o tych, które motywują.
Operatory modalne
To wyrazy (najczęściej czasowniki), którymi opisujemy naszą motywację do działania. Choć wielu z nich używamy często, zwykle nie uświadamiamy sobie, że są one związane z wzorcami postępowania, z których korzystamy przy podejmowaniu decyzji. Wtedy automatycznie zarządzają tym, co jemy, gdzie i jaki uprawiamy sport, z kim wchodzimy w związek i jaką pracę wybieramy. Warto je poznać.
Zrób eksperyment
Przeczytaj ten artykuł, robiąc cały czas jedno ćwiczenie. Pomyśl o jakimś celu (nazwiemy go C), który masz zaplanowany, ale jeszcze go nie osiągnąłeś. To może być coś prozaicznego, typu wybór restauracji na wieczór, albo poważniejszego, np. wyjazd na wakacje czy zakup samochodu. Miej ten cel w głowie i po kolei testuj na nim różne operatory modalne.
Chcę, powinienem, muszę
Wypowiedz na głos trzy zdania, zaczynając każde od innego operatora modalnego. Jeśli twoim celem (C) jest np. kupić samochód, powiedz: chcę kupić samochód. I oceń swoją motywację w skali od 1 do 10, gdzie 1 odpowiada brakowi motywacji, a 10 oznacza, że chciałbyś zrealizować ten cel już w tej chwili. Teraz powiedz: powinienem kupić samochód. I znowu sprawdź motywację. A teraz: muszę kupić samochód. Jak reagujesz?
Modalność kontra czynność
Operatory modalne nie są typowymi czasownikami, nie oznaczają czynności, którą można by wykonać. Możesz: kupić, podnieść, powiedzieć, ale co zrobić, by urzeczywistnić słowa: chcieć, musieć, móc? Dopiero w połączeniu operatora modalnego i jakiegoś innego czasownika realizujemy proces decyzyjny. Gotowy na kolejne operatory? Sprawdź teraz zdanie: mogę zrobić C. I znów określ motywację na skali od 1 do 10. Teraz: należy zrobić C. Oraz: wypada zrobić C.
Różnice
Operatory modalne można podzielić na kategorie. Są takie, które motywują pozytywnie (chcę, mogę, pragnę) lub negatywnie (muszę, trzeba, należy). Takie, które zależą od osoby motywującej siebie (potrafię, zamierzam, decyduję się) lub od podmiotu zewnętrznego, często nieokreślonego (wypada, powinno się, można). Każdy z nas ma własne nawyki motywacyjne i w ekstremalnych przypadkach spotkasz ludzi, którzy „nic nie muszą”, lub takich, którym ciągle „trzeba” mówić, co robić, a inni żyją w świecie przypuszczeń, takich jak „wypadałoby”.
Zdrowy rozsądek
Zatrzymaj tendencję mózgu do generalizowania i zrób dwie rzeczy. Po pierwsze korzystaj z minimum trzech różnych operatorów modalnych do podejmowania decyzji. Po drugie rozdziel od siebie konteksty pracy, relacji rodzinnych, związków z przyjaciółmi, bycia sam na sam ze sobą i przetestuj w każdym z nich inne operatory. To, co może doskonale działać w biznesie (np. musisz to zrobić), może się nie sprawdzać w małżeństwie.
Praktyka
Korzystaj z wyżej wymienionych operatorów, ucząc się, co działa na ciebie i na innych. Wkrótce odnajdziesz słowa- -klucze, dzięki którym będziesz mógł lepiej motywować współpracowników, rodzinę i siebie. Czasem wystarczy jeden wyraz, by zmienić całą strategię decyzyjną. Co zrobisz, jeśli uznasz, że chcesz, nie dlatego że musisz lub powinieneś? Dobrze byłoby ćwiczyć systematycznie. Jeśli masz ochotę! Powodzenia!