Należy być ostrożnym i nie oskarżać o manipulację każdego. Nawet człowiek w pełni przyzwoity może czasem sięgnąć po manipulacyjne metody, co jeszcze nie oznacza, że jest niebezpieczny. Prawdziwy manipulant wyróżnia się intencjami, a także systematycznym stosowaniem pewnych zachowań, które nie są fair wobec innych ludzi.
SPOSÓB KOMUNIKOWANIA SIĘ
- Wypowiada się w mętny sposób, unika komunikatów wprost. Nie wyjaśnia swoich intencji, zasiewa raczej niepokój, stawia często pytania retoryczne lub takie, na które odpowiedź jest oczywista: „Czy ktoś mi pomógł, jak tego potrzebowałem?”, „Oczekuję od was odpowiedzialności – tak czy nie?”.
- Plotkuje – zbiera i rozsiewa zwłaszcza te plotki, które oczerniają innych. Wyolbrzymia je i przekazuje konkretnym osobom, odpowiednio kontrolując obieg informacji.
- Pod płaszczykiem szczerości mówi o sprawach, które zazwyczaj zachowuje się w dyskrecji, wprawiając innych w zakłopotanie lub poniżając. „Och, przepraszam. Nie powinienem tego mówić”, „To był tylko żart” – powie manipulant, żeby przypudrować to, co właśnie powiedział.
- Nie przyznaje się często do swoich słów i czynów.
- Odpowiada pytaniem na pytanie i popiera swoje słowa ogólnymi zasadami, przysłowiami, słowami autorytetów. „Jak powtarza nasz prezes…” – przez co sprawia wrażenie osoby, która myśli zdroworozsądkowo.
- Uogólnia informacje i używa zwrotów typu: „Mówi się, że…”, „Wszyscy powinni wiedzieć, że…”, „To oczywiste, że…” – przez to niewiadome staje się pochodzenie informacji, odbiorca nie podaje jej w wątpliwość i zapomina, w jaki sposób ją zdobył.
- Nie umie słuchać – ważne jest dla niego to, co sam ma do powiedzenia. Potrafi godzinami przedstawiać swoją perspektywę, wtrącenie się w potok jego słów jest właściwie niemożliwe.
- Nie lubi jasnych i bezpośrednich komunikatów.
RELACJE
- Deprecjonuje i deprymuje innych, zawsze znajdzie coś, choćby szczegół, który wytknie jako błąd.
- Nie ma w zwyczaju chwalić, a jeśli już musi, to znajdzie coś, żeby zdeprecjonować i zmniejszyć czyjąś wartość. Powie na przykład: „Wiedziałem, że to się uda. To było proste”, „Udało ci się tylko dzięki temu, że mój zespół przejął inne twoje zadania”. Takim działaniem pokazuje swoją władzę i narusza poczucie wartości innych, żeby łatwiej mu było nimi kierować.
- Nikt go nie obchodzi, całe otoczenie musi dostosowywać się do jego nastroju. Kiedy jest zły, ludzie z jego otoczenia wiedzą, że muszą chodzić na paluszkach, żeby nie narazić się na jego atak.
- Zawsze wie lepiej, zawsze opowie lepszą anegdotę, żart czy kawał, żeby pokazać przedmówcy, jaki jest malutki, żałosny i nieinteresujący.
- Otacza się ludźmi lękliwymi, którzy nie wierzą w swoje umiejętności. Jeśli to możliwe, stara się grupę, którą manipuluje, izolować od innych; przekonuje, że bez niego nic nie osiągną, że inni są dla nich zagrożeniem.
- Sieje zamęt i ferment, komplikuje zadania, przedłuża procesy podejmowania decyzji.
- Wykorzystuje ignorancję i brak doświadczenia innych, by ugruntować swoją pozycję: „Gdybyś dźwigał taką odpowiedzialność jak ja…”, „Gdybyś pracował tyle co ja…”.
POSTAWA MORALNA
- Kłamie, oszukuje, postępuje nieuczciwie.
- Nadużywa swojej władzy i autorytetu, np. jako szef wyznacza reguły i zasady, których sam nie przestrzega.
- Wysyła dwuznaczne komunikaty, deklaruje, że zależy mu na ludziach, ale spóźnia się na spotkania z nimi, krzyczy na nich, nie słucha ich opinii i nie docenia sukcesów.
- Nie przyznaje się do błędów i nie jest zdolny do zmiany swojej opinii.
- Nie toleruje pomocy osobom, które chce osłabić – w myśl zasady „przyjaciele moich wrogów są moimi wrogami”.
- Nie przyjmuje pomocy, każdą taką propozycję odbiera jako atak i chęć manipulowania nim.
WŁADZA
- Ma ogromną potrzebę kontrolowania wszystkiego, przez co ogranicza decyzyjność i autonomię innych ludzi. Sam ma trudności z dostosowaniem się do zasad, nawet tak prostych jak punktualność.
- Nadużywa władzy, zachowuje się autorytatywnie. Często zbiera laury za pracę i pomysły innych.
- Otacza się osobami niekompetentnymi, a wynagradzając je, zyskuje wiernych sprzymierzeńców, których przekonuje, że bez jego wsparcia nie są nic warci. Stworzona przez niego sieć niekompetentnych sprzymierzeńców staje się dla niego wałem ochronnym, zza którego bezkarnie manipuluje innymi. W pracy takie działanie może zniechęcać najlepszych pracowników, którzy odchodzą lub proszą o przeniesienie, widząc nieużyteczność czy szkodliwość swoich kompetencji.
- Sytuacje zagrożenia obraca na swoją korzyść. Jeśli tylko padnie na niego cień podejrzeń o zagrania nie fair, natychmiast stawia się w roli ofiary.