Gliniany dom, bo tak można przetłumaczyć tę nazwę, znajduje się w górach Sengelen. Otoczona wodą forteca od dawna fascynowała archeologów, którzy na przestrzeni lat przychodzili z coraz to nowymi pomysłami dotyczącymi pochodzenia tej tajemniczej struktury. Najnowsze badania odnoszą się do potencjalnych sposobów wykorzystania Por-Bażyn.
Czytaj też: Ten dziecięcy bucik to prawdziwy skarb. Jest starszy, niż mogłoby się wydawać
Forteca znajduje się na wodach jeziora Tere-Khol, około 8 kilometrów od wioski Kungurtuk w południowo-wschodniej części Republiki Tuwy i niedaleko granicy z Mongolią. Mury zostały postawione na prostokątnym obszarze o wymiarach 215 na 162 metry i obejmują niemal całą powierzchnię wyspy. Badacze natrafili także na główną bramę umiejscowioną w centralnej części wschodniego muru. Jeśli chodzi o zachowane mury zewnętrzne to sięgają one nawet 10 metrów wysokości, natomiast te znajdujące się wewnątrz mają nie więcej niż 1,5 metra.
Dzięki ostatnim wysiłkom poświęconym poznawaniu genezy tego miejsca archeolodzy doszli do wniosku, że najprawdopodobniej był to klasztor manichejski. Prąd ten stanowił syntezę staroirańskiego zoroastryzmu, buddyzmu i chrześcijaństwa. Znajdujące się na wyspie zabudowania obejmowały około 30 budynków rozmieszczonych wokół kompleksu składającego się z dwóch pawilonów. Wewnątrz najprawdopodobniej odbywały się różnego rodzaju ceremonie i wydarzenia religijne.
Znajdująca się na Syberii forteca, znana jako Por-Bażyn, najprawdopodobniej pełniła swego czasu funkcję klasztoru manichejskiego
Co ciekawe, wiedza na temat tego miejsca sięga XVIII wieku, natomiast pierwsza naukowa ekspedycja odbyła się tam w 1891 roku. Wykorzystując współczesne techniki datowania, między innymi metodą radiowęglową, naukowcy doszli do wniosku, że mają do czynienia z fortecą zbudowaną około 777 roku. Co ciekawe, pojawiły się nawet przypuszczenia o powiązaniach Por-Bażyn z Ujgurami.
Czytaj też: Znaleźli ruiny rzymskiej świątyni. Pod nią znajdują się pozostałości tajemniczej budowli
Najnowsza wersja wydarzeń zakłada natomiast, że znajdujące się na wodach syberyjskiego jeziora zabudowania tworzyły dawniej klasztor manichejski. W latach siedemdziesiątych VIII wieku Imperium Ujgurów, rządzone wtedy przez Bögü Khagana, rozpoczęło transformację religijną w kierunku manicheizmu. Działania te zostały jednak zatrzymane wkrótce później, bo w 779 roku, co wiązało się z powstaniem kontrmanichejskim. Twierdza Por-Bażyn została opuszczona, dając początek jednej z największych zagadek w historii Syberii.