Pompeje: historia
Historia miasta jest bardzo złożona. Badacze przyjmują, że zostało założone ok. VIII wieku p.n.e., a następnie przechodziło z rąk do rąk. Najpierw znalazło się pod panowaniem greckim, a następnie etruskim i samnickim. Właśnie pod panowaniem Samnitów miasto znacząco się rozwinęło, stając się nowoczesnym ośrodkiem portowym, z własnymi urzędami i bujnym życiem gospodarczym.
Największy rozkwit miasta przypada na czas Cesarstwa Rzymskiego. Wówczas Pompeje stały się jednym z najbogatszych miast Cesarstwa. Handel, rolnictwo i uprawy winorośli przyniosły ogromne zyski. Czynnikiem, który się do tego przyczynił, było korzystne położenie geograficzne.
Co wydarzyło się w Pompejach, że tak wspaniałe miasto nagle zniknęło? Pasmo sukcesów przerwała erupcja wulkanu w 79 roku n.e., poprzedzona kilkanaście lat wcześniej silnym trzęsieniem ziemi. Wybuch wulkanu sprawił, że całe miasto zostało pogrzebane pod sześciometrową warstwą pyłu. W połączeniu z innymi czynnikami miasto zostało całkowicie zniszczone, a jego mieszkańcy – uśmierceni. Niewielu ludziom udało się uciec. Jednym z nich był Pliniusz Młodszy, który opisał swoje doświadczenia związane z ucieczką przed zabójczymi skutkami wybuchu Wezuwiusza.
Dopiero od XVIII wieku prowadzi się na terenie miasta prace archeologiczne. Odkrycie spotkało się ze sporym zainteresowaniem. Dzięki wysiłkom wielu pokoleń badaczy dokonano licznych znalezisk. Ruiny miasta wciąż jednak skrywają tajemnice. Obecnie naukowcy skupiają się głównie na pracach konserwatorskich związanych z odkrytymi już obiektami zabytkowymi. W tym kontekście na szczególną uwagę zasługują malowidła ścienne i mozaiki.
Jak wyglądały starożytne Pompeje?
Wielu badaczy zastanawia się, jak wyglądały Pompeje w okresie swojej świetności. W związku ze zniszczeniami, spowodowanymi erupcją Wezuwiusza, nie jest łatwo odtworzyć pełen wygląd miasta i poznać jego historię w najdrobniejszych szczegółach. Mimo to odkrycia archeologiczne coraz bardziej rozszerzają naszą wiedzę o mieście i jego mieszkańcach.
Pompeje były miastem portowym, położonym nad Morzem Tyrreńskim. Dzięki handlowi i uprawie ziemi znacząco się rozwinęło na przestrzeni stuleci. Bogactwo jego mieszkańców sprzyjało dalszej rozbudowie miasta i rozwojowi architektury. W Pompejach znajdowały się między innymi:
- domy mieszkalne z atrium,
- hotele,
- sklepy,
- plac publiczny (Forum),
- warsztaty,
- bazylika i świątynie,
- teatr,
- amfiteatr,
- palestra,
- koszary.
Mieszkańcy miasta lubili wypoczywać w łaźniach, popularnością cieszyły się także lupanary (domy publiczne). Pompeje posiadały rozbudowany system kanalizacyjny, a jego granic strzegł kilkukilometrowy mur obronny.
Dzięki korzystnemu położeniu geograficznemu, w okolicach Pompejów rozwijały się uprawy. Uprawiano głównie oliwki, winorośl i zboża, co sprzyjało gospodarczemu rozkwitowi miasta.
Dzięki rozwiniętemu budownictwu i bogactwu mieszkańców Pompeje uchodziły za jedno z najwspanialszych miast Cesarstwa Rzymskiego. Niektórzy badacze twierdzą, że nawet Rzym ustępował mu pod pewnymi względami.
Życie w Pompejach
Jak mogło wyglądać codzienne życie mieszkańców miasta? Ludzie w Pompejach mieli szereg możliwości. Wiedli zazwyczaj barwne życie, na które dysponowali odpowiednimi środkami, pozyskanymi np. z dochodowego handlu. Dzięki temu mogli korzystać z wielu atrakcji, jakie oferowało miasto.
W Pompejach można było trudnić się handlem, rzemiosłem czy uprawą roli. Nie brakowało kapłanów i gladiatorów. Szczególnie barwne życie mogły wieść zwłaszcza wyższe warstwy społeczne. Bogaci mieszkańcy miasta nie mogli tutaj narzekać na nudę – atrakcji i uciech było w Pompejach bardzo dużo.
Patrycjusze spędzali wiele czasu w łaźniach. W mieście było ich co najmniej kilka, a niektóre zostały przeznaczone także dla kobiet. Łaźnie termalne były wykonane na wzór łaźni rzymskich i do dziś zaskakują oryginalnymi rozwiązaniami architektonicznymi.
Mieszkańcy miasta korzystali również z domów publicznych. Zawód prostytutki cieszył się dużą popularnością w starożytnym Cesarstwie Rzymskim. Nic dziwnego, że również w Pompejach wolne chwile spędzano nierzadko na seksualnych uciechach.
Mieszkańcy Pompejów lubili dobrą zabawę. Często korzystali z teatru i amfiteatru, które mogły pomieścić tysiące osób. Widowiska zapewne przyciągały tłumy.
Na osobną uwagę zasługują domy mieszkalne. Mieszkańcy Pompejów uwielbiali zdobić je freskami i mozaikami. W części ogrodowej znajdowały się m.in. fontanny. Luksusowe domy były więc atrakcyjnym miejscem wypoczynku.
Pompeje: miasto grzechu?
O Pompejach zwykło się mówić, iż było to “miasto grzechu”. Skąd taka opinia? Złożyło się nią co najmniej kilka czynników, związanych z historią miasta.
Wybuch Wezuwiusza i katastrofalne skutki z tym związane prowokowały do pytania, dlaczego tak wspaniałe miasto zostało zniszczone. Wielu dopatrywało się w tym kary za grzechy. Ogromne bogactwa i rozpustne życie miały okazać się zgubne dla mieszkańców miasta.
Pompeje niewątpliwie obfitują w zabytki świadczące o bogatym życiu seksualnym jego mieszkańców. Na uwagę zasługuje ogromna ilość dzieł artystycznych, przedstawiających sceny o charakterze erotycznym. Można je znaleźć niemal w każdym zakątku miasta. Nawet na pompejańskich murach znajduje się bardzo wiele treści o wyraźnie seksualnym podłożu. Świadczy to o tym, że dla mieszkańców miasta seks zwykle nie był tematem tabu. Nic dziwnego, że domy publiczne cieszyły się tam popularnością. Seks i cielesność towarzyszyły mieszkańcom miasta praktycznie każdego dnia.
Wraz z kolejnymi odkryciami archeologicznymi badacze coraz bardziej uświadamiali sobie, jak wiele znaczenie dla mieszkańców miasta miało życie erotyczne i tematyka z tym związana. Niewykluczone, że właśnie z tego powodu uznano Pompeje za “miasto grzechu”, dla którego karą był właśnie wybuch Wezuwiusza w drugiej połowie I wieku n.e.
Pompeje: ciekawostki
Tak bogata historia miasta obfituje również w szereg ciekawostek. Oto niektóre z nich:
- miasto uległo całkowitemu zniszczeniu w 79 roku p.n.e., ale już w 62 roku mieszkańcy przeżyli poważne trzęsienie ziemi. Mimo to miasto zostało odbudowane, niestety – nie na długo,
- wkrótce po erupcji wulkanu temperatura w mieście sięgała nawet kilkuset stopni Celsjusza,
- erupcja Wezuwiusza trwała dwa dni,
- zachowanych zostało wiele figur ciał mieszkańców, otoczonych grubą warstwą pyłów,
- podczas II wojny światowej miasto uległo bombardowaniu przez aliantów,
- wiele unikalnych przedmiotów, znalezionych podczas prac wykopaliskowych na terenie Pompejów, znajduje się w Muzeum Archeologicznym w Neapolu.