Polskie tradycje: świąteczne i nie tylko. Jakie Polacy mają zwyczaje?

Polacy są narodem, który na przestrzeni długiej i bogatej historii rozwinął wiele ciekawych zwyczajów. Kiedy jest mowa o polskich tradycjach, najczęściej myślimy o zwyczajach świątecznych. Mamy jednak również inne, nie mniej interesujące tradycje, które towarzyszą Polakom przy innych okazjach. Wiele z nich ma charakter lokalny, ale w poniższym zestawianiu przyjrzymy się przede wszystkim tym, które mają szerszy zasięg oddziaływania.
Polskie tradycje: świąteczne i nie tylko. Jakie Polacy mają zwyczaje?

Polskie tradycje: wigilijny wieczór

Polskie tradycje bożonarodzeniowe wiążą się głównie z dniem 24 grudnia, kiedy wieczorową porą zasiadamy wspólnie z rodziną do wigilijnego stołu. Podczas kolacji towarzyszy nam wiele zwyczajów:

  • serwowanych jest 12 potraw, które odwołują się do 12 Apostołów,
  • dzielimy się opłatkiem z najbliższymi i składamy sobie życzenia na Nowy Rok,
  • kładziemy siano pod białym obrusem na wigilijnym stole: symbolizują one stajenki oraz czystość,
  • śpiewamy kolędy,
  • dzielimy się prezentami, które znajdujemy pod choinką,
  • o północy wybieramy się na pasterkę.

Wielu z nas nie wyobraża sobie wigilii bez tych elementów. Są one stałym elementem tradycji i do dziś towarzyszą nam w przeddzień Bożego Narodzenia.

 

Polskie tradycje: pusty talerz przy wigilijnym stole

Polskie tradycje i obyczaje świąteczne mają często głęboką wymowę. Taką tradycją jest na przykład pozostawianie dodatkowego nakrycia przy wigilijnym stole. Zwyczaj ten świadczy o głębokim przywiązaniu Polaków do troski o życie chorych i ubogich: pozostawiając pusty talerz domownicy świętujący przy wigilijnym stole nie tylko wykazują pamięć o samotnych i bezdomnych, ale także wyrażają bezpośrednią gotowość do podzielenia się posiłkiem z najbardziej potrzebującymi. 

Pusty talerz przy stole jest od wielu lat stałym elementem katolickiej obrzędowości. Zwyczaj ten wpisuje się w chrześcijańskie nauczanie o człowieku, stąd jego zakorzenienie w polskim (w dużej mierze wciąż pełnym ludzi wierzących) społeczeństwie wydaje się naturalne.

 

Polskie tradycje: topienie Marzanny

Zwyczaj topienia marzanny to stara, polska tradycja. Marzanna, symbolizująca czas zimy i śmierci, jest topiona wraz z nadejściem wiosny. Warto mieć na uwadze, iż tradycja ta jest nie tylko związana z żegnaniem zimy, ale także wyraża troskę o dobry urodzaj w nadchodzącym sezonie letnim.

W przeszłości zwyczaj topienia kukły marzanny był bardziej powszechny, choć także obecnie ma on w Polsce wielu zwolenników. Popularny jest zwłaszcza na terenie Śląska. 

 

Polskie tradycje: wypoczynek majówkowy

Początek maja to w świadomości Polaków czas majówki. Dni wolne od pracy w połączeniu z ładną, wiosenną pogodą sprawiają, że wielu z nas planuje wówczas wypoczynek poza domem. Daje to przedsmak lata i odrobinę relaksu od codziennych obowiązków. Dla maturzystów jest to także okazja do wytchnienia przed przystąpieniem do egzaminów.

W majówkę Polacy często spotykają się z rodziną, jeżdżą w góry, wypoczywają nad wodą, grillują. W wielu miastach odbywają się towarzyszące imprezy, które ściągają często tłumy ludzi. Spędzanie w taki sposób majówki to już trwały element życia wielu z nas. Śmiało można powiedzieć, że jest to już nasza polska tradycja.

 

Polskie tradycje: pierwsza komunia

Polacy uwielbiają obchodzić różne uroczystości rodzinne. Okazje do spotkań w rodzinnym gronie nadarza się przy okazji chrztów, ślubów czy imprez urodzinowych oraz imienin. W tym kontekście ważne miejsce zajmuje także pierwsza komunia i połączone z nią spotkanie rodzinne.

Pierwsza komunia to ważne wydarzenie dla dziecka oraz rodziców i rodziców chrzestnych. Spotkanie rodzinne z tej okazji przybiera najczęściej postać uroczystego obiadu i kolacji. Nieodłącznym elementem świętowania komunii są także prezenty, które otrzymuje dziecko.

 

Polskie tradycje: wieszanie flagi w święta narodowe

Polskie tradycje narodowe są ściśle związane z naszą złożoną historią. Polacy lubią manifestować przywiązanie do ojczyzny i przypominać, że pamięć o przodkach, którzy zmagali się o przyszłość narodu, jest nie tylko wyrazem uznania dla ich bohaterstwa, ale także naszym moralnym obowiązkiem. 

Choć w ostatnich latach zwyczaj wieszania flagi w święta narodowe nieco stracił na znaczeniu, nadal ma on swoich zwolenników. Symbole narodowe są eksponowane zwłaszcza w następujące święta:

  • Narodowe Święto Niepodległości: 11 listopada,
  • Święto Narodowe Trzeciego Maja,
  • Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego: 1 sierpnia.

Flaga Polski bywa także zawieszana przy okazji innych świąt państwowych i ważnych rocznic, upamiętniających istotne wydarzenia z historii naszego kraju.

 

Polskie tradycje: błogosławienie pokarmów w Wielką Sobotę

Każdego roku w Wielką Sobotę Polacy tłumnie nawiedzają świątynie, aby święcić pokarmy. To jeden z najbardziej trwałych zwyczajów wielkanocnych w Polsce. Do kościoła zanoszone są koszyki pełne różnych pokarmów: chleba, chrzanu, jaj, sera, mięsa, wypieków, przypraw (sól, pieprz). 

Przystrojone koszyki są później ozdobą mieszkań, a tzw. święconka ląduje na stołach – oczywiście ku uciesze wszystkich domowników. 

 

Polskie tradycje: jajka wielkanocne

Polskie tradycje wielkanocne to m.in. zwyczaj zdobienia jajek. Pisanki na trwałe zagościły w naszych domach w okresie Świąt Wielkanocnych. 

Zwyczaj malowania jajek ma długie tradycje. Na ziemiach polskich zwyczaj ten był już znany w X wieku. W chrześcijaństwie pisanki symbolizują przede wszystkim nadzieję. Choć obecnie religijna symbolika malowanych jajek ustępuje pod wpływem laicyzacji, to pisanki nadal towarzyszą Polakom w czasie Wielkanocy. 

 

Polskie tradycje: Śmigus-dyngus

Popularny śmigus-dygnus towarzyszy obchodom Poniedziałku Wielkanocnego. Zwyczaj ten jest zakorzeniony w kulturze Słowian. Polskie wzmianki o tej tradycji sięgają co najmniej XV wieku. Zwyczaj polewania się wodą jest jednak prawdopodobnie znacznie starszy.

Obecnie śmigus-dygnus (znany także pod innymi nazwami, np. jako “śmiergust”, “przywołówki”) to jedna z tradycji wielkanocnych. Dawniej oblewano wodą głównie młode dziewczyny, które zwykle poczytywały to sobie za zaszczyt – świadczyło to bowiem o zainteresowaniu ze strony mężczyzn. Śmigus-dyngus był zresztą kojarzony jako zabawa, której towarzyszy myśl o płodności oraz witalności. Obecnie w Poniedziałek Wielkanocny polewają się wszyscy bez wyjątku, choćby symbolicznie niewielką ilością wody. Tradycja ta przetrwała i wiele wskazuje na to, iż będzie nam wciąż towarzyszyła przy obchodach Świąt Wielkanocnych.

 

Polskie tradycje: Kevin na Boże Narodzenie

Polacy uwielbiają do niego wracać. Barwna postać Kevina od wielu lat uprzyjemnia Polakom spędzanie Świąt Bożego Narodzenie oraz Sylwestra. Przygody małego Kevina, który sprawnie radzi sobie z dwoma niezbyt rozgarniętymi złodziejami, na stałe zagościły w naszych domach – do tego stopnia, że gdy 10 lat temu Kevin miał zniknąć z programu świątecznego, widzowie nie dali za wygraną i swoimi głosami przekonali wszystkich, że Święta bez Kevina to żadne Święta.

Obecnie dwie części przygód Kevina regularnie pojawiają się w programie telewizyjnym. Zdarza się, że w okresie świątecznym stacje telewizyjne emitują filmy o małym bohaterze nawet kilka razy i zawsze przyciągają widzów. To fenomen, który nie ma odpowiednika chyba w żadnym innym kraju.