O ile dotychczasowe dane wskazywały na powstanie Płońska w okolicach 1400 roku, tak dzięki przeprowadzonym wykopaliskom zespół kierowanych przez Marka Gierlacha był w stanie przesunąć tę datę o kilkadziesiąt lat wstecz. Obecnie najbardziej prawdopodobny wydaje się wariant, w którym miasto powstało na początku drugiej połowy XIV wieku.
Czytaj też: Ludzka populacja nagle zniknęła. Zagadkowe okoliczności wyginięcia naszych przodków
Poszukiwania przeprowadzono w związku ze zorganizowanymi tam robotami budowlanymi. Ich celem było stworzenie wykopów o łącznej długości około 2 kilometrów. Poza tym podjęto decyzję o wydrążeniu dwóch otworów przeznaczonych kolejno na fontannę miejską oraz przepompownię o powierzchni około 200 metrów kwadratowych.
W toku wykopalisk archeolodzy natknęli się między innymi na brukowaną nawierzchnię pochodzącą sprzed czasów, w których Płońsk zaczął oficjalnie istnieć. Brukowana droga została wyposażona w krawężniki z dębowych bali. Mogłoby się wydawać, że mające ponad 600 lat elementy nie przetrwają takiej próby czasu, lecz rzeczywistość okazała się zgoła odmienna. Dość powiedzieć, iż próba przecięcia tych bali zakończyła się… uszkodzeniem piły.
Miasto Płońsk liczy obecnie około 20 tysięcy mieszkańców. Do tej pory zakładano, iż prawa lokacyjne nadano mu w okolicach 1400 roku
Na tym znaleziska się nie kończyły, ponieważ badacze natrafili także na szkielety należące do co najmniej czterech osób. Miejsce spoczynku szczątków jest o tyle zaskakujące, że zaledwie 150 metrów dalej znajduje się cmentarz. Dlaczego więc zmarłych umieszczono akurat w okolicach tego, co obecnie stanowi płoński rynek? Jedna z teorii sugeruje, jakoby zmarli byli powiązani z inną religią, dlatego lokalni mieszkańcy nie chcieli pochować ich na swoim cmentarzu.
Czytaj też: Szczątki dwukrotnie starsze, niż sądzono. Losy mieszkańców tej jaskini są coraz bardziej zagadkowe
Poza fragmentem średniowiecznej drogi oraz ludzkimi szczątkami, archeolodzy jak na razie zidentyfikowali też wiele innych artefaktów. Na długiej liście wymieniają między innymi groty strzał, masońską zapinkę, złoty krzyżyk świętego Benedykta czy kafel piecowy z roślinną i kwiecistą arabeską pochodzący z XVI wieku. Jak widać, nawet pozornie dobrze udokumentowane wydarzenia (takie jak nadanie miastu praw lokacyjnych) czasami mogą okazać się błędnie opisane. Jak wiele takich przypadków nigdy nie zostanie rozpoznanych?