Piasek gwiaździsty występuje tylko na japońskich wyspach Iriomote, Hatoma i Taketomi – wystarczy nabrać go w dłonie, by szybko się przekonać, czemu zawdzięcza swoją nazwę. Poza fragmentami skał i muszli znajdziemy tu także maleńkie kremowe gwiazdy. Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że ktoś spacerował brzegiem morza wyrzucając kawałki plastiku, ale w rzeczywistości gwiazdki są pozostałościami organizmów znanych jako Baclogypsina sphaerulata.
Piasek w kształcie gwiazdek – takie rzeczy tylko w Japonii
Pierwszy raz opisane w 1860 r. pod inną nazwą, są członkiem starożytnej grupy protistów – szeroko rozpowszechnionych, jednokomórkowych organizmów, które skubią materię organiczną – zwanych otwornicami. B. sphaerulata jest tylko jednym z ok. 4000 żyjących otwornic, chociaż uważa się, że grupa ta istnieje od wczesnego okresu kambryjskiego, ok. 540 mln lat temu.
Czytaj też: Niepokojące zjawisko na plaży w Urugwaju. Jego skala jest niewyobrażalna
Gdy otwornice dryfują w morzu, zbierają węglan wapnia i wykorzystują go do budowy skorupek o całej masie różnych kształtów, od przypominających klasyczne ziarenka po skomplikowane spirale i oczywiście gwiazdy. Kiedy otwornice umierają, te pancerze pozostają i osiadają na dnie morza, a w przypadku B. sphaerulata zostają wyrzucone na brzeg.
Egzoszkielety B. sphaerulata mogą być bezbarwne, kremowobiałe, jasnobrązowe lub ciemnobrązowe. Powierzchnia muszli waha się od gładkiej do szorstkiej, a u B. sphaerulata i podobnych gatunków muszla jest perforowana wieloma otworami (tzw. foramenami). Zmiażdżone otwornice mają nieregularną morfologię, a fragmenty wydają się być płytowe lub amorficzne. W świetle przechodzącym jaśniejsze muszle są w ok. 50 proc. przezroczyste, a gdy komory są wypełnione powietrzem, stają się nieprzezroczyste.
Japoński folklor opowiada jednak inną historię. Według legendy, piasek gwiaździsty jest wynikiem tego, że Krzyż Południa i Gwiazda Polarna poruszyły się i utworzyły gromadkę małych gwiezdnych dzieci. Mówi się, że ich potomstwo żyło w morzu u wybrzeży Okinawy, ale zostało zabite przez gigantycznego węża morskiego, a pozostały tylko ich szkielety. Z czasem szczątki trafiły na plaże pobliskich wysp.
Skorupki otwornic planktonowych są wykorzystywane przez geologów jako paleoekologiczne i biostratygraficzne indykatory, a pozostałości skorupek otwornic bentosowych często wykorzystywane były w poszukiwaniu złóż ropy naftowej. Warto dodać, że masowe wymieranie większości gatunków otwornic na pograniczu kredy i trzeciorzędu było jedną z przesłanek poszukiwania przyczyn wymierania kredowego. Badania tych organizmów mogą pomóc ustalić, jak wyglądała Ziemia miliony lat temu, dając tym samym wskazówki dotyczące starożytnego klimatu.