Zmiany anatomiczne związane z dojrzewaniem u ludzi często są zbyt gwałtowne i nieoczekiwane. W świecie owadów dochodzi jednak do znacznie bardziej spektakularnych transformacji, często niespotykanych wśród innych zwierząt. Dorosłe muszki owocowe z rodzaju Pelmatops mają oczy umieszczone na specjalnych wypustkach, które znajdują sie poza obrębem głowy. Teraz naukowcom udało się poznać mechanizm, który odpowiada za peryskopowe oczy.
Czytaj też: To nie burza, to tylko rój pszczół! Owady potrafią coś niesamowitego
Po raz pierwszy w historii udało się nagrać proces wyodrębniania oczu u Pelmatops tangliangi. Biolodzy mówią żartobliwie, że owady te mają oczy na selfie stickach, dzięki którym wyglądają niezwykle osobliwie. Proces ich osadzania opisano w czasopiśmie Annals of the Entomological Society of America.
Jak powstają peryskopowe oczy?
Badacze obserwowali nowe osobniki wyłaniające się z poczwarki i zauważyli, że ich szypułki oczne były zawsze bardzo krótkie – średnio zaledwie 0,3 mm – i półprzezroczyste. Około 16 minut później, muchy zaczęły pocierać swoje szypułki oczne przednimi kończynami, a te w odpowiedzi zaczęły się asymetrycznie wydłużać. Badacze donoszą, że mogli zobaczyć maleńkie nerwy w obrębie półprzezroczystych łodyg oczu i obserwować, jak wypustki wypełniają się płynami ustrojowymi, gdy wydłużają się i prostują. Gdy szypułki oczu wyprostowały się, zaczęły ciemnieć i twardnieć. Cały proces trwał nieco ponad 2 godziny.
Dr Xiaolin Chen, entomolog i biolog ewolucyjny z Chińskiej Akademii Nauk w Pekinie, mówi:
Nie kręcą się w kółko, gdy są częściowo nadmuchane. Wydają się nieco sztywne, ale wciąż wystarczająco elastyczne. Cały proces wygląda bardzo dziwnie i bardzo nietypowo jak na powstawanie oczu.
W latach 2017-2020 zespół dr Chena obserwował dwa gatunki muszek owocowych z peryskopowymi oczami – Pelmatops ichneumoneus i Pelmatops tangliangi – w krzewach w prowincjach Syczuan i Yunnan. W rzeczywistości, mogą one należeć do jednego gatunku. W laboratorium samce P. tangliangi i samice P. ichneumoneus umieszczone razem zaczęły łączyć się w pary. To ciekawe, ponieważ samice P. tangliangi są tak nieuchwytne, że naukowcy że nigdy ich nie widzieli na wolności. Możliwe, że różnice między populacjami w kształcie oka i długości wypustek mogą być zwykłym zróżnicowaniem, ale aby to stwierdzić, potrzeba więcej danych morfologicznych i molekularnych.
Czytaj też: Jak owady są w stanie przetrwać w Arktyce?
Zespół odnotował również inne ciekawe zachowania godowe. Samce muszek owocowych z peryskopowymi oczami mają tendencję do zawieszania się na pędach lub łodygach jagód Rubus, gdzie samice prawdopodobnie szukają dobrych miejsc do złożenia jaj. Samce trzepoczą skrzydłami, co może być wizualnym lub słuchowym sygnałem zalotów dla potencjalnych partnerek.