Semaglutyd, sprzedawany pod nazwą handlową jako Ozempic i Wegovy, stał się czymś w rodzaju “cudownego leku”, a ostatnie badania odkrywają dodatkowe korzyści zdrowotne dla pacjentów. Nie ma jednak róży bez kolców, a naukowcy z Massachusetts Eye and Ear Hospital (Mass Eye and Ear) wykazali, że stosowanie semaglutydu wiąże się nawet z 7-krotnym ryzykiem wystąpienia stosunkowo rzadkiej postaci ślepoty. Mowa o przedniej ischemicznej neuropatii nerwu wzrokowego niezwiązanej z zapaleniem tętnic (NAION), potocznie określanej jako “udar oka”.
Czytaj też: Ozempic z dodatkowym pozytywnym efektem
Prof. Joseph Rizzo z Neuro-Ophthalmology Service at Mass Eye and Ear mówi:
Stosowanie tych leków gwałtownie wzrosło w krajach uprzemysłowionych i przyniosło bardzo znaczące korzyści na wiele sposobów, ale przyszłe dyskusje między pacjentem a jego lekarzem powinny obejmować NAION jako potencjalne ryzyko. Ważne jest jednak, aby zdać sobie sprawę, że zwiększone ryzyko dotyczy zaburzenia, które jest stosunkowo rzadkie.
Ozempic zwiększa ryzyko rzadkiej postaci ślepoty
NAION jest stosunkowo rzadkie schorzenie, występuje u 10 na 100 000 osób w populacji ogólnej. NAION jest drugą najczęstszą przyczyną ślepoty nerwu wzrokowego (ustępując jedynie jaskrze) i jest najczęstszą przyczyną nagłej ślepoty. Uważa się, że NAION jest spowodowane zmniejszonym przepływem krwi do tarczy nerwu wzrokowego, co skutkuje trwałą utratą wzroku w jednym oku. Obecnie nie ma skutecznych metod leczenia NAION.
Czytaj też: Popularne leki na cukrzycę zwiększają płodność? Fala niespodziewanych ciąż
Dokładny mechanizm, który powoduje NAION, nie jest znany, ale schorzenie to występuje częściej u pacjentów z cukrzycą, wysokim ciśnieniem krwi i bezdechem sennym. Impuls do przeprowadzenia badania opisanego w JAMA Ophthalmology nastąpił późnym latem 2023 r., kiedy to lekarze Mass Eye and Ear zauważyli niepokojący trend. U trzech pacjentów w ich gabinecie zdiagnozowano utratę wzroku wywołaną NAION, która nastąpiła w ciągu zaledwie jednego tygodnia. Wszyscy z nich przyjmowali semaglutyd.
Semaglutyd został opracowany w celu leczenia cukrzycy typu 2. Lek wspomaga utratę wagi, a jego stosowanie gwałtownie wzrosło od czasu wprowadzenia na rynek w 2017 r. jako Ozempic na cukrzycę. Lek został również zatwierdzony do kontroli wagi pod marką Wegovy i wprowadzony na rynek w 2021 r. Semaglutyd naśladuje naturalnie wytwarzany hormon zwany peptydem glukagonopodobnym 1 (GLP-1). Łączy się z receptorami GLP-1 w organizmie, obniżając poziom cukru we krwi i sprawiając, że ludzie czują się pełniejsi i mniej głodni.
Naukowcy przeanalizowali dane 16 827 pacjentów Mass Eye and Ear, których przyjmowali neurookuliści – lekarze specjalizujący się w leczeniu problemów ze wzrokiem związanych ze schorzeniami neurologicznymi – w okresie od grudnia 2017 r. do listopada 2023 r. Pacjentów podzielono na osoby z cukrzycą typu 2 oraz osoby z nadwagą lub otyłością. Następnie grupy te podzielono na osoby, którym przepisano semaglutyd lub lek nie-GLP-1 w celu leczenia ich schorzeń. Żaden z uczestników nie miał historii NAION.
Spośród 710 uczestników z cukrzycą typu 2, 194 przepisano semaglutyd, a 516 przepisano lek nie-GLP-1. Naukowcy odkryli, że 17 zdarzeń NAION wystąpiło u pacjentów, którym przepisano semaglutyd, w porównaniu do sześciu u pacjentów przyjmujących leki nie-GLP-1. Skumulowana częstość występowania NAION w ciągu trzech lat wyniosła 8,9 proc. w grupie, której przepisano semaglutyd, w porównaniu do 1,8 proc. w grupie, której przepisano lek nie-GLP-1. Diabetycy, którym przepisano semaglutyd, byli 4 razy bardziej narażeni na zdiagnozowanie NAION.
Spośród 979 uczestników z nadwagą lub otyłością, 361 przepisano semaglutyd, a 618 przepisano lek odchudzający nie-GLP-1. U pacjentów, którym przepisano semaglutyd wystąpiło 20 zdarzeń NAION, w porównaniu z 3 u osób zażywających leki nie-GLP-1. Skumulowana częstość występowania NAION w ciągu 3 lat wyniosła 6,7 proc. w grupie semaglutydu i 0,8 proc. w grupie nie-GLP-1, co oznacza, że ryzyko “udaru oka” wzrosło aż 7 razy.
Badanie ma pewne ograniczenia. Wszyscy uczestnicy uczęszczali do Mass Eye and Ear, gdzie przyjmuje się dużą liczbę osób z rzadkimi chorobami oczu. Byli to głównie biali ludzie, a liczba przypadków NAION zaobserwowanych w okresie badania była stosunkowo niewielka. Ponadto naukowcy nie mogli ustalić, czy uczestnicy faktycznie otrzymali recepty, czy też zaczęli przyjmować semaglutyd, a następnie go przerwali.
Ponieważ jest to badanie obserwacyjne, naukowcy nie mogli stwierdzić, że semaglutyd powodował zwiększone ryzyko rozwoju NAION, a jedynie, że dane sugerują związek między tymi dwoma czynnikami. Potrzebne są dalsze badania w celu oceny związku przyczynowo-skutkowego.