Unia Europejska rozpoczęła pionierską inicjatywę mającą na celu zrewolucjonizowanie gospodarki odpadami jądrowymi. W ramach programu MaLaR, naukowcy wspierani grantem w wysokości 2,3 mln euro chcą przekształcać odpady jądrowe w źródło deficytowych i poszukiwanych pierwiastków ziem rzadkich, których poszukują producenci szerokiej palety urządzeń elektronicznych i medycznych oraz samochodów elektrycznych.
Od zarania energetyki jądrowej, odpady jądrowe były postrzegane jako niepożądany produkt uboczny pracy elektrowni nuklearnych, który stawia przed ich operatorami wyzwania związane z długoterminowym przechowywaniem i neutralizowaniem. Autorzy projektu MaLaR kwestionuje tę konwencjonalną perspektywę i starają się dostrzec rzeczywistą wartość skrywającą się w tych odpadach.
Czytaj także: Zmiany klimatu powodują zagrożenie radioaktywne? Eksperci twierdzą, że tak
Najprościej mówiąc, projekt kierowany przez profesor Kristinę Kvashninę z Helmholtz-Zentrum-Dresden-Rossendorf (HZDR), koncentruje się na wydobywaniu lantanowców z odpadów jądrowych. Lantanowce to grupa pierwiastków chemicznych, która obejmuje kilka pierwiastków ziem rzadkich, niezbędnych dla producentów nowoczesnych technologii. Tutaj leży cały problem, bowiem pomimo iż pierwiastki te stanowią podstawę wielu technologii, to ich ilość dostępna dla przemysłu jest na Ziemi ograniczona i – co gorsza dla europejskich producentów – w dużej mierze kontrolowana przez Chiny.
Gdyby w ramach programu MaLaR udało się wydajnie pozyskiwać lantanowce z odpadów jądrowych, Europa zyskałaby własne źródło tych cennych pierwiastków, zmniejszając tym samym zależność od zagranicznych dostawców i zapewniając dostawy dla europejskiego przemysłu.
Jednocześnie, odzyskując część materiałów z odpadów jądrowych, automatycznie zmniejszalibyśmy objętość odpadów jądrowych wymagających długoterminowego przechowywania.
Nad projektem pracują obecnie eksperci z Niemiec, Francji, Szwecji i Rumunii, zajmujący się na co dzień nauką o materiałach, fizyką jądrową i chemią analityczną. To multidyscyplinarne podejście umożliwi opracowanie innowacyjnych technik separacji w celu wyizolowania lantanowców ze złożonej mieszaniny materiałów radioaktywnych w odpadach jądrowych.
Czytaj także: Nuklearna trumna przecieka. Wkrótce może dojść do ogromnej tragedii
Badania będą obejmować opracowanie nowych materiałów o selektywnych właściwościach wiążących lantanowce. Materiały te zostaną najpierw poddane rygorystycznym testom przy użyciu silnych wiązek promieni rentgenowskich w Europejskim Synchrotronie w Grenoble, aby ocenić ich skuteczność w oddzielaniu lantanowców od odpadów jądrowych.
Projekt MaLaR stanowi znaczący krok w kierunku bardziej zrównoważonej przyszłości. Przekształcając odpady jądrowe, jednocześnie będziemy w stanie pozbyć się części problemu, który dotychczas stanowiły i zyskamy niezwykle ważną niezależność od zewnętrznych dostawców w kontekście pierwiastków ziem rzadkich, które w dzisiejszym świecie stanowią surowiec krytyczny dla rozwoju technologicznego.
Sukces projektu może mieć daleko idące implikacje, torując drogę do rozwoju nowych gałęzi przemysłu i technologii opartych na odzyskiwaniu i wykorzystaniu cennych materiałów z odpadów jądrowych.