Zwykle mamy tendencję do działania w trybie dwubiegunowym: albo bez opamiętania dajemy, albo równie łapczywie bierzemy – mówi dr Anna Kieszkowska-Grudny, doktor medycyny, psychoterapeutka i psycholożka, która opracowała autorskie warsztaty zarządzania energią. – Łapczywie pozyskujemy dobra, kolekcjonujemy wrażenia, ciągniemy za sobą całe tabory wspomnień… Chłoniemy a nawet zagarniamy zasoby, napełniając się niczym balon, który w każdej chwili może pęknąć. Również w sensie mentalnym. Gdy
dajemy, to także często wpadamy w skrajność. Nie stawiamy granic. Bo nie chcemy ranić, bo boimy się odrzucenia, bo chcemy kogoś zaspokoić…”.
Ekstremalne wychylenia przypominające rollercoaster niewiele mają wspólnego z rozsądnym dbaniem o siebie. Pierwsze zatem, co warto zrobić, to zaobserwować, czy nas ten
problem dotyczy, a jeśli tak – podjąć decyzję o zmianach. Dobre zarządzanie energią przekłada się na jakość życia. Jeśli nie dbasz o nią (na przykład wydatkujesz w nadmiarze, poświęcasz się, niszcząc zdrowie czy odporność, nie dosypiasz, jesz byle jakie produkty), to prędzej czy później z pewnością odczujesz tego skutki. Natomiast dobre zarządzanie energią:
• wzmacnia siłę psychiczną,
• wzmacnia system psycho-immunologiczny i ogólny stan zdrowia,
• pomaga utrzymać optymalne pobudzenie (nuda szkodzi tak samo jak nadmiar bodźców!),
• zwiększa szansę na sukcesy,
• pomaga osiągać wyznaczone cele, ponieważ pozytywnie wpływa na efektywność i produktywność oraz osłabia skłonność do odkładania wszystkiego na później,
• pomaga utrzymać wysoki poziom motywacji, łatwiej jest też odzyskać ją po porażce,
• pomaga aktywnie szukać rozwiązań, gdy pojawiają się problemy, i lepiej funkcjonować nawet w stresujących warunkach.
TEORIA W PRAKTYCE
Program dr Kieszkowskiej-Grudnyopiera się na czterech filarach. Pierwszy pochodzi wprost z fizyki. To znana wszystkim ze szkoły zasada zachowania energii całkowitej, która mówi, że suma energii jest stała. Jeden jej rodzaj może zamienić się w inny, ale energia nie znika. Innymi słowy: to, co straciłeś – możesz odbudować, a to, co zyskałeś – możesz wydatkować. Na to nakładają się dwie koncepcje medyczno-psychologiczne. Model salutogenetyczny kładzie nacisk na zachowanie zdrowia, a nie na leczenie choroby. Jeśli zadbasz o regularne odnawianie emocjonalnych zasobów, zachowasz lepszą odporność i będziesz mniej zagrożony chorobami. Podobnie jeśli nauczysz się postępować ze stresem, stracisz mniej energii lub łatwiej ją odzyskasz.
Transakcyjna teoria stresu Lazarusa i Folkman mówi z kolei, że jednostka swoje zasoby przykłada do wyzwań. W zależności od tego, w jakim stopniu są adekwatne, odczuwa
stres pozytywny, pobudzający do działania lub negatywny ograniczający i spalający energię. „Jeśli nauczysz się zarządzać stresem, stracisz mniej energii lub łatwiej ją odzyskasz – wyjaśnia Anna Kieszkowska-Grudny. – Dobre zarządzanie energią to również dobre zarządzanie stresem. Obserwowanie, jak działa i sprawdzanie, co pomaga skutecznie go przetransponować. Bardzo przydaje się do tego samoświadomość, ponieważ zarówno wachlarz stresorów, jak i sposoby radzenia sobie z nimi to sprawa bardzo indywidualna”.
Ostatnim wreszcie filarem teoretycznym są Prawa Yerkesa-Dodsona. Robert Yerkes i John Dodson opisali zależność pomiędzy poziomem pobudzenia organizmu a poziomem
wykonania zadania (i liczbą popełnianych błędów). Pierwsze prawo mówi, że istnieje optymalny poziom pobudzenia, przy którym zadanie jest wykonywane najlepiej. Drugie – że im trudniejsze jest zadanie przed którym stoimy, tym poziom optymalnego pobudzenia jest niższy.
1. GDY BATERIE SŁABNĄ
Gdy czujesz się dobrze, jesteś wypoczęty, najedzony i szczęśliwy – robisz wiele różnych rzeczy, a twój poziom energetyczny jest wspaniały. Kiedy twój nastrój spada, jesteś zmęczony – spada poziom energii i motywacji. Jesteś wówczas w stanie robić zdecydowanie mniej. Gdy robisz mniej, czujesz się gorzej: bardziej zmęczony, wyczerpany, coraz mniej ci się chce, a twój nastrój jeszcze bardziej się psuje. Niektóre zadania (związane z toksycznymi relacjami, rutynowymi obowiązkami rodzinnymi, czynnościami wykonywanymi pod presją) wyczerpują twoje baterie bardzo szybko. W końcu twoje baterie są wyczerpane. Jak znów je naładować i odzyskać utraconą energię?
Trzeba dostarczyć sobie bodźców, które podniosą cię na duchu, pobudzą i poprawią samopoczucie. Codziennie wygospodaruj trochę czasu na czynności, które dodadzą ci energii. Dzięki temu poczujesz się lepiej. Poprawi się twój nastrój, motywacja, znów przypłynie moc. W ładowaniu baterii pomagają:
→ ćwiczenia i ruch, zwłaszcza na świeżym powietrzu; możesz zacząć choćby od krótkiego spaceru,
→ rzeczy, które dają poczucie spełnienia. Nie musisz od razu ratować świata – ważniejsze jest twoje subiektywne poczucie szczęścia,
→ aktywności, które lubisz, lub takie, które sprawiały ci radość w przeszłości (rysowanie? szycie? skakanie po kałużach? kino?),
→ relacje. Znajdź czas na nawiązanie lub odnowienie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną.
Gdy budujesz i utrzymujesz więzi społeczne, jest ci łatwiej, ponieważ życie nabiera sensu i struktury.
2. SAMOŚWIADOMOŚĆ – KLUCZ DO SUKCESU
W poniższej tabeli zaznacz znakiem X to, o czym i w jaki sposób myślałeś przez większość dnia:
Następnie odpowiedz na pytanie: Jaka była dominująca myśl, która towarzyszyła mi przez większość dnia?
3. 10 PRAWD O ZARZĄDZANIU ENERGIĄ
Przeczytaj poniższe stwierdzenia i zastanów się, jakie odzwierciedlenie w twoim życiu znajdują i jakie wnioski możesz z nich wyciągnąć:
→ Moc pochodzi z wnętrza. Zadbaj o nie na każdym poziomie: ciało – umysł – emocje.
→ Świat jest taki, jaki myślisz, że jest – nie trać energii na zbyteczne przemyślenia.
→ To, czemu nadajesz znaczenie – rośnie, a to, czemu je odbierasz – opada.
→ Działaj TERAZ. To wyzwala i odbudowuje energię.
→ Więzi przynoszą siłę, szczęście i odnawiają energię.
→ Nie oczekuj. Doświadczaj i wyciągaj zdrowe wnioski. Z tego budujesz prawdziwy obraz siebie.
→ Jeśli możesz zmieniać, zmieniaj.
→ Jeśli nie możesz zmienić, zaakceptuj.
→ Ciesz się tym, co masz i co cię spotyka.
→ Jedynym ograniczeniem jesteśmy my sami – wzmacniaj samoświadomość.