Kiedyś wszyscy ludzie na Ziemi mieli brązowe oczy, dopóki u jednej osoby nie wystąpiła mutacja genu OCA2, prawdopodobnie zaledwie 6000 do 10 000 lat temu. To wpłynęło na produkcję pigmentu melaniny w tęczówce, co spowodowało pojawienie się jaśniejszych odcieni oczu, od bursztynowego, przez zielony i niebieski.
Najpowszechniejszy kolor oczu to brązowy
Najczęstszym kolorem oczu współczesnych ludzi jest brązowy, ale proporcje poszczególnych barw różnią się znacznie w zależności od regionu i kraju. W USA 45 proc. populacji ma brązowe oczy, 27 proc. ma niebieskie oczy, 18 proc. ma orzechowe oczy, 9 proc. ma zielone oczy, a pozostały 1 proc. ma kolor oczu niewymieniony powyżej. Tak wynika z badania przeprowadzonego w 2014 r. przez naukowców z American Academy of Ophthalmology.
Czytaj też: Skąd się wziął wzrok? Zawdzięczamy go naszym największym wrogom
kChociaż niewiele badań dotyczyło koloru oczu w Afryce, jest oczywiste, że dominuje brązowy, podobnie jak w Azji Południowej i Wschodniej. Badanie z 2019 r. przeanalizowało dane dotyczące koloru oczu w niektórych krajach Europy i Azji Środkowej, dzieląc je na “brązowy/orzechowy”, “pośredni” i “niebieski”. Podczas gdy kraje takie jak Armenia miały ponad 80 proc. brązowych oczu i 3 proc. niebieskich, Islandia miała 9 proc. brązowych oczu i 74 proc. niebieskich.
Można się zastanawiać, dlaczego Europa ma większą różnorodność kolorów oczu niż reszta świata, szczególnie jeśli chodzi o niebieskie oczy. Naukowcy nie są do końca pewni, ale wysunęli kilka teorii.
Jednym z pomysłów jest “hipoteza witaminy D”, która sugeruje, że jasna skóra, włosy i oczy pomogły prehistorycznym ludziom przystosować się do północnych szerokości geograficznych, gdzie światła jest mniej. Inny pomysł mówi, że ma to związek z genami neandertalczyków, których Europejczycy mają statystycznie więcej niż mieszkańcy innych części świata. W rzeczywistości prawdopodobnie jest to złożony splot czynników obejmujących dryf genetyczny, efekty założyciela, rozluźnienie doboru naturalnego i dobór płciowy.
Nie ma dowodów na to, że niebieskie oczy “wymierają”. Geny kodujące niebieskie oczy są recesywne, podczas gdy brązowe oczy są dominujące, co oznacza, że osoba musi odziedziczyć geny niebieskich oczu od obojga rodziców, aby posiadać tę cechę.
Doprowadziło to do błędnych twierdzeń, że niebieskie oczy mogą ostatecznie zostać “rozcieńczone” w populacji (podobne twierdzenia są często wygłaszane również w odniesieniu do rudych włosów). Jest to jednak bardzo mało prawdopodobne, gdyż wystarczająco dużo osób nosi geny, aby utrzymać recesywne cechy w populacji ludzkiej.