Pojęcie tego, czy dana forma architektoniczna jest ładna lub nie, jest całkowicie subiektywnym odczuciem każdego z nas. Od wieków kształty, formy, rozmiary, kolory budynków wywierają na nas przeróżne emocje – od zaskoczenia, zdziwienia, przez ekscytację, zachwyt, po obrzydzenie i niesmak. Dziwnych (w ujęciu jednostronnym) dzieł architektury możemy wymieniać dziesiątki.
Czytaj też: Polskie miasta, o których jest głośno za granicą. To tutaj obcokrajowcy najchętniej podróżują
W poniższym zestawieniu prezentujemy dziewięć wyjątkowych budowli z XX i XXI wieku, które znajdują się w Europie i wywierają ogromny wpływ na lokalne środowisko, historię, kulturę, jak również turystykę. Są to m.in. pamiątki po upadłych systemach politycznych, przykłady brutalistycznego mieszkalnictwa czy formy łączące ekologię, zaawansowane technologie i praktyczne podejście do budownictwa.
1. Dom-Pomnik Komunistycznej Partii Bułgarii, Buzłudża (Bułgaria)
Bułgaria może „poszczycić się” niezwykłym przykładem ingerencji w środowisko naturalne. Na szczycie góry Buzłudża (1441 m n.p.m.) w środkowej części Starej Płaniny znajduje się ogromny pomnik składający się z obiektu o kształcie spodka i wieży wysokiej na 70 metrów. Wybudowano go w 1981 roku na cześć Kongresu Buzłudżańskiego z 1894 roku, kiedy to powołano do życia Bułgarską Partię Socjaldemokratyczną. Budowa pomnika wymagała wysadzenia szczytowej partii góry w powietrze i obniżenia jej wysokości o 9 metrów. Po upadku komunizmu obiekt popadł w zapomnienie. Kopuła spodka jest obecnie dziurawa, a jej ściany pokryte graffiti.
Czytaj też: Słynna toaleta w Tatrach zmieni oblicze. Turyści stali tu w kolejce do oglądania widoków
2. Kuchlbauer Tower, Abensberg (Niemcy)
Jest to bardzo nietypowa wieża widokowa, które powstała według projektu Friedensreicha Hundertwassera. Konstrukcja zlokalizowana jest na terenie browaru Kuchlbauer w miasteczku Abensberg w Bawarii. Liczy ona 34,19 metra wysokości i jest udostępniona do zwiedzania od 2010 roku. Warto dodać, że w środku wieży turyści mogą zapoznać się z wystawą opowiadającą o procesie warzenia piwa i Bawarskim Prawie Czystości.
3. Noisy-le-Grand, aglomeracja Paryża (Francja)
Noisy-le-Grand jest gminą znajdującą się we wschodniej części aglomeracji Paryża. Jej historia jest bardzo długa, ale to, co najbardziej przyciąga tutaj turystów, to wcale tak wiekowe nie jest. Mowa o postmodernistycznym blokowisku i okolicach kompleksu Les Arènes de Picasso. Powstałe w latach 80. XX wieku budynki mieszkalne są zdominowane przez ogromną konstrukcję przypominającą przewrócony cylinder. Blok liczy 16 pięter i przez miejscowych jest nazywany niekiedy „camembertem”, co związek z jego kształtem przypominającym ser pleśniowy. W całym kompleksie Les Arènes de Picasso znajduje się 540 mieszkań, ale to nie jedyna atrakcja w stylu postmodernistycznym. Les Espaces d’Abraxas również szokuje swoją formą. Jest to zespół trzech bloków, gdzie jeden z nich stanowi półkolisty, gigantyczny budynek mieszkalny w kształcie starożytnego teatru.
Czytaj też: Gdzie są najdłuższe jaskinie w Polsce? W tym regionie jest ich prawdziwe zatrzęsienie
4. Makedonium – Pomnik Ilinden, Kruszewo (Macedonia Północna)
Mowa tutaj o olbrzymim kompleksie pomników obejmującym powierzchnię 12 hektarów. Najbardziej wybijający się spośród form architektonicznych jest centralny pomnik upamiętniający powstanie ilindeńskie z 1903 roku, które skierowane było przeciwko imperium osmańskiemu. Nietypowa, dość „kosmiczna” forma powstała w 1974 roku. Wewnątrz obiektu możemy zobaczyć ogromne witraże i płaskorzeźby. Konstrukcja znajduje się na wysokości 1320 m n.p.m. w pobliżu Kruszewa – najwyżej położonego miasta w Macedonii Północnej.
5. Słowackie Radio, Bratysława (Słowacja)
Siedziba Słowackiego Radia i Telewizji znajduje się budynku o kształcie odwróconej piramidy. Ta niezwykła forma mogła być zastosowana dzięki zastąpieniu technologii płyt betonowych stalową ramą. Projekt obiektu powstał już w 1967 roku, ale budowę ukończono dopiero w 1983 roku. Konstrukcja budzi mieszane uczucia wśród mieszkańców i turystów – niektórym podoba się jego nawiązanie do najnowszych trendów w architekturze, ale dla innych jest to synonim komunistycznej ery. „The Telegraph” uznał siedzibę radia i telewizji za jeden z 30 najbrzydszych budynków na świecie. Tak naprawdę opinii na temat tego budynku jest tyle, ilu samych oceniających.
Czytaj też: Nowe miejsce UNESCO na mapie Polski. Miliony lat temu tryskały tu fontanny lawy
6. Amager Bakke, Kopenhaga (Dania)
Na wyspie Amager stanowiącej część administracyjną Kopenhagi znajduje się elektrociepłownia i spalania odpadów, z dachu której można dosłownie zjeżdżać na nartach. Kompleks został oddany do użytku w 2017 roku i jest niestandardowym przykładem tego, jak połączyć energetykę ze sportem. Chociaż z początku ta para słów brzmi prawie jak antonimy, to w przypadku Amager Bakke jest zupełnie odwrotnie. Elektrociepłownia wytwarza tutaj energię elektryczną i ciepło z biomasy. W obiekcie spalane jest kilkaset tysięcy ton odpadów komunalnych rocznie. Na dachu przygotowano stok narciarski, a na jednej z elewacji ścianę wspinaczkową o wysokości 85 metrów.
7. Edificio Mirador, Madryt (Hiszpania)
Kiedy spojrzymy na ten budynek, na pierwszy rzut oka opiszemy go jako „blok z dziurą”. Obiekt powstał w 2005 roku i prezentuje nietypowe podejście do budownictwa mieszkaniowego. Przerwa pośrodku bloku znajduje się na wysokości 38 metrów (sam budynek liczy 64 metry). Można stąd obserwować widoki na góry, albo… zajmować się uprawą roślin w niewielkim ogrodzie społecznym. Fasada bloku została pomalowana na różne kolory, co sprawia wrażenie, jakby budynek składał się z kilku odrębnych, nałożonych na siebie konstrukcji. Niektórym może ten wzór kojarzyć się z niepełnym ułożeniem klocków Tetris.
Czytaj też: Najdłuższe tunele drogowe na świecie. Ludzie specjalnie tam jadą dla atrakcji
8. Wschodnia Brama Belgradu, Belgrad (Serbia)
Belgrad obfituje w przykłady brutalistycznej, bezkompromisowej architektury. Trzy bloki skierowane do siebie boczną ścianą są tego najlepszym przykładem. Zbudowane w latach 70. XX wieku liczą 28 pięter, 85 metrów wysokości i w każdym znajduje się 190 mieszkań. Budynki stoją w pobliżu drogi E-75 prowadzącej w kierunku południowo-wschodnim od centrum miasta. Najwięcej budynków w stylu brutalistycznym zobaczymy jednak na zachodzie stolicy w dzielnicy Nowy Belgrad, która niemal w całości składa się z szerokich alei, wysokich wieżowców i ogromnych budynków użyteczności publicznej. To tutaj można zobaczyć Zachodnią Bramę Belgradu – ogromny blok mieszkalny o wysokości 115 metrów.
9. Kościół św. Franciszka z Asyżu i św. Klary, Tychy (Polska)
Współczesnej architekturze sakralnej w Polsce wiele można zarzucić, ale świątynia w Tychach jest przykładem na to, że można stworzyć obiekt pełen symboliki, nawiązań do innych regionów i jednocześnie wyróżniający się z otoczenia. Świątynia jest już w większości ukończona. Zaprojektowano ją na planie krzyża franciszkańskiego z pięcioma wieżami, gdzie jedna jest stalowa i ma wysokość 70 metrów, a pozostałe są kamienne o wysokości 40 metrów. Do budowy wykorzystano specjalnie barwiony beton na kolor umbrii i dolomit z kamieniołomu w Libiążu. Całość sprawia wrażenie, jak byśmy byli w samym Asyżu. Nic w tym dziwnego, ponieważ obiekt należy do parafii prowadzonej przez oo. franciszkanów.