Podsłuchując światło, będziesz ścigać przestępcę. Przeprowadzisz
samodzielnie operację chirurgiczną. Staniesz się częścią wielkiej maszyny, wzniecisz ogniste tornado, a także przeżyjesz kontrolowane trzęsienie ziemi. Takie przygody czekają na ciebie w warszawskim Centrum Nauki Kopernik
Eksplorek, Wiedzuś, Ojejku!
Wtedy właśnie grupa naukowców (niegodzących się z opinią „badają nie wiadomo co, nie wiadomo po co”) oraz dziennikarzy naukowych postanowiła po raz pierwszy wyjść z nauką do ludzi. Zorganizowali pierwszy Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS (dziś współorganizowany przez Polskie Radio i Centrum Nauki Kopernik). Badacze wyszli z laboratoriów, by pokazać warsztat swojej pracy i rozmawiać z nienaukowcami. Jesienią tego samego roku odbył się Festiwal Nauki – tu z kolei naukowcy zapraszali wszystkich do odwiedzenia swych miejsc pracy. Obie imprezy przyciągnęły tłumy, w kolejnych latach coraz większe – nawet ponad 100 tys. osób w ciągu jednego dnia. I szybko okazało się, że jeden dzień czy nawet tydzień to za mało. Polska potrzebowała własnego eksploratorium, centrum nauki z prawdziwego zdarzenia.
Organizatorom udała się rzecz prawie niespotykana – zarazili swym entuzjazmem władze wywodzące się z różnych opcji politycznych. W 2004 roku swe siły zjednoczyli prezydent Warszawy Lech Kaczyński, minister nauki Michał Kleiber i minister edukacji Krystyna Łybacka. Wydarzenia zaczęły nabierać tempa: wybór lokalizacji (w samym sercu Warszawy, nad Wisłą), międzynarodowy konkurs na projekt budynku, wreszcie plebiscyt na nazwę centrum. Zwyciężył Kopernik, choć konkurencja była mocna: m.in. Eksplorek, Arka Rozumu, Wiedzuś, Dociekalnia, Piaskownica Nobla czy Ojejku!
Od krzesania ognia do trzęsienia ziemi
Na wystawie Centrum Nauki Kopernik nie zabraknie atrakcji i dla dwuletniego malucha, i dla dorastającej młodzieży, i dla rodziców czy dziadków. Ogromna przestrzeń z ponad 450 urządzeniami do przeprowadzania doświadczeń i obserwacji została podzielona na sześć galerii. Nie chodzi tu jednak o typowe dyscypliny nauki – ostatecznie na świat patrzymy bardziej całościowo. I każdy może sobie ułożyć własną ścieżkę zwiedzania, zaczynając od wybranego miejsca.
Na parterze trafisz do galerii „Korzenie cywilizacji”. Znajdziesz tu nie tylko popularne w światowych centrach nauki urządzenia obrazujące działanie praw fizyki czy chemii. Poznasz również dziedziny dotąd nieczęsto goszczące w eksploratoriach: historię, ekonomię czy socjologię. Zmierzysz się z tworzeniem poezji i muzyki oraz rozmaitymi religiami. Spróbujesz zrozumieć kluczowe zdobycze ludzkości i ich znaczenie dla rozwoju cywilizacji. Na piętrze – w galerii „Świat w ruchu” – zapoznasz się z ruchem we wszystkich przejawach i skalach, od elektronów po galaktyki. Zbadasz modele różnych pojazdów: wystrzelisz w powietrze rakietę napędzaną wodorem lub sprężonym powietrzem, spróbujesz pokierować helikopterem na uwięzi, by zrozumieć działanie jego śmigła. Albo spróbujesz przejażdżki na rowerku po linie zawieszonej dobrych kilka metrów nad podłogą. A może wolisz mecz, podczas którego piłka sterowana będzie falami mózgowymi zawodników?
Wodne ciało i ludzki kalejdoskop
Znajdująca się tuż obok wystawa „Człowiek i środowisko” to eksperymenty związane z naszym organizmem i wpływem ludzi na otoczenie. Nie- zwykła waga połączona z przezroczystą beczką pokaże, ile wody zawiera twoje ciało. A co decyduje o kolorze twoich oczu czy włosów? Gdy przez chwilę spróbujesz pompować krew z wydajnością własnego serca, z pewnością nabierzesz szacunku dla wytrwałości tego narządu. Ale docenisz też technologię, sprawdzając, jak ruchy twoich palców odtwarza bioniczna cyberdłoń.
Galeria „Strefa światła” to najciemniejsza część Centrum. Wchodząc tu, zanurzysz się w komiksowym świecie i weźmiesz udział w ratowaniu go – wyśledzisz przestępców, którzy skradli ludzkości światło. Z pomocą inspektora policji (prywatnie – amatora fizyki) poznasz sztuczki z zakresu optyki: podsłuchiwanie za pomocą lasera, odkrywanie zamalowanego obrazu, bilard świetlny. Takiej wystawy nie ma żadne inne eksploratorium. Wyjątkowa jest także „Re:generacja” – ekspozycja dla starszych nastolatków i młodych dorosłych (17–25 lat). Psychologia, socjologia, ekonomia, komunikacja, nowe technologie… No i przestrzeń dla najmłodszych (2–6 lat) – galeria „Bzz”. Dorośli poczują się tutaj nieswojo. Wszystko dostosowano tu do potrzeb oraz postrzegania świata przez maluchy. Poprzez doświadczenia z kształtami, kolorami, dźwiękami i zapachami, wśród oryginalnej scenografii i inspirujących eksponatów będą one poznawać otoczenie. Jak? Chociażby wchodząc do środka wielkiego kalejdoskopu i obserwując niezwykłe obrazy powstające z ich własnych ciał.
Nauka sztuki, sztuka nauki
Połączenie maszyny latającej Leonarda da Vinci i ludowych zabawek z drewna, instalacje układające z kropelek cieczy naszą twarz – w CN Kopernik znajdzie się też kilkadziesiąt fascynujących dzieł z pogranicza nauki i sztuki. Obie te dziedziny są przecież składnikami kultury i często się ze sobą przeplatają czy uzupełniają. Dzięki niepozornie wyglądającej deseczce stworzonej przez japońskiego artystę Tetsuaki Babę, grupa zwiedzających zmieni się w orkiestrę – zagrają, dotykając swoich dłoni. Muzyczno-świetlna, ruchoma rzeźba Paula Friedlandera z USA pokaże różne tonacje w formie wirujących wiązek barwnego światła. Inna niezwykła instalacja to fontanna Jarosława Kozakiewicza, inspirowana odkryciem akwaporyny – białka, dzięki któremu do komórek może wnikać woda. Ten eksponat znajdzie się na dachu centrum w ogrodzie wzorowanym na krajobrazie doliny Wisły: z terenem ukształtowanym przez meandrującą rzekę, nadwiślańską niską roślinnością, no i oszałamiającą panoramą Wisły i Warszawy. To część otaczającego budynek Parku Odkrywców – zielone przestrzeni z instalacjami artystycznymi i eksponatami muzycznymi, urządzeniami do eksperymentowania pod gołym niebem, amfiteatralną sceną oraz ścianką wspinaczkową.
Witamy w innej rzeczywistości
Wiosną 2011 r. otwarte zostanie supernowoczesne planetarium, wyposażone nie tylko w projektor gwiazdowy, służący do prezentacji astronomicznych, ale również w potężne rzutniki multimedialne i system laserowy, co pozwoli wyświetlać na kopule filmy czy prezentacje. Nowoczesna technologia sprawi, że będziemy mieć wrażenie „zanurzenia się” w multmedialnym pokazie tak jakbyśmy sami przedzierali się przez Puszczę Amazońską albo lecieli na Marsa. W planetarium będą odbywać się także koncerty, spektakle teatralne oraz akcje performerów. Kopernik zaprosi też wszystkich głodnych wiedzy do czterech nowoczesnych laboratoriów: biologicznego, chemicznego, fizycznego i robotycznego. Podczas nieco dłuższych zajęć, prowadzonych w małych grupach, można będzie przeprowadzić doświadczenia zbyt trudne do wykonania w domu czy szkole. Do tego dojdą wykłady, debaty, warsztaty, spotkania z wybitnym naukowcami, wydarzenia z pogranicza nauki i sztuki. Lista atrakcji nadal jest otwarta…
Centrum Nauki Kopernik w Warszawie zaprasza w dni powszednie (oprócz poniedziałku) w godz. 10–18, a w weekendy 9–19. Informacje o biletach i rejestracja dla grup zwiedzających – www.kopernik.org.pl