Każdy współczesny ssak – od ryjówki po człowieka – wywodzi się od wspólnego przodka, który żył na Ziemi ok. 180 mln lat temu. O zwierzęciu zwanym morganukodontem nie wiemy zbyt wiele, ale organizacja jego genomu została zrekonstruowana komputerowo przez uczonych z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Davis. Szczegóły opisano w czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
Czytaj też: Yunnanozoon to najstarszy przodek kręgowców. Mamy dowody
Prof. Harris Lewin z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Davis mówi:
Nasze wyniki mają ważne implikacje dla zrozumienia ewolucji ssaków i dla działań na rzecz ochrony przyrody.
Czym był morganukodont?
Morganukodont to jeden z najstarszych rodzajów wymarłych ssaków, które występowały w okresie od późnego triasu do środkowej jury. Zwierzęta te były wielkości szczura i miały kończyny rozstawione po bokach ciała (jak jaszczurki). Na tylnej części wewnętrznej strony ich kości zębowej występowało kilka kości charakterystycznych dla żuchwy gadów.
Teraz naukowcy wykorzystali wysokiej jakości sekwencje genomów 32 żyjących gatunków reprezentujących 23 z 26 znanych rzędów ssaków, m.in. ludzi, szympansy, wombaty, króliki, nosorożce, nietoperze czy pancerniki. Do celów porównawczych wykorzystano genomy aligatora chińskiego i kurczaków.
Analizy wykazały, że morganukodont miał 19 par chromosomów autosomalnych, które odpowiadają za dziedziczenie cech organizmu, czyli łącznie 38 sztuk takich chromosomów (plus dwa chromosomy płciowe).
Naukowcy znaleźli dziewięć całych chromosomów lub fragmentów chromosomów u morganukodonta, których kolejność genów jest taka sama we współczesnych chromosomach ptaków. O czym to świadczy?
Czytaj też: Najstarszy ludzki przodek wyposażony w szczęki. Czym jest ten gatunek?
Prof. Harris Lewin tłumaczy:
To odkrycie pokazuje ewolucyjną stabilność kolejności i orientacji genów na chromosomach w rozszerzonym ewolucyjnie przedziale czasowym ponad 320 milionów lat. Natomiast regiony pomiędzy tymi konserwowanymi blokami zawierały więcej powtarzających się sekwencji i były bardziej podatne na uszkodzenia, rearanżacje i duplikacje sekwencji, które są głównymi motorami ewolucji genomu.
Przebadano chromosomy przodków i odkryto, że tempo ich rearanżacji różniło się między liniami ssaków, np. w linii przeżuwaczy (prowadzącej do współczesnego bydła, owiec i jeleni) nastąpiło przyspieszenie rearanżacji 66 mln lat temu. Wtedy doszło bowiem do uderzenia planetoidy, która przyczyniła się do zagłady dinozaurów, a tym samym narodzin ssaków.