Dzieci bardzo potrzebują zainteresowania rodziców i tego, by ci aktywnie uczestniczyli w ich życiu i doceniali codzienne wysiłki. Pamiętajmy o tym, że relacja dziecka z rodzicem jest najważniejszym fundamentem, na którym dziecko będzie budowało wszystkie swoje późniejsze doświadczenia. Wszystko, co mówią do niego mama czy tata, zostawia w nim ślad. Dbajmy o to, by jak najczęściej słyszało od nas pochwały i zachęty.
Uda Ci się! Wierzę w Ciebie! Kocham Cię! – te proste słowa mogą sprawić, że dziecko, gdy dorośnie, stanie się odważnym, pogodnym dorosłym. Ważne też, by za słowami szły czyny, by zachowania rodziców nie były sprzeczne ze słowami, które kierują do dziecka.
Wsparcie i motywacja
Psychologowie są zgodni co do tego, że poczucie własnej wartości nie jest kwestią genetyki, a jest budowane w dużej mierze przez otoczenie dziecka w okresie jego rozwoju. Rodzice często nie doceniają znaczenia pozytywnych komunikatów w wychowaniu dziecka, albo wręcz uważają tę metodę za coś szkodliwego, co sprawi, że dziecko będzie zarozumiałe i zbyt pewne siebie. Chwalenie jest sygnałem, że zauważamy pozytywne zachowania dziecka. Działa na nie motywująco. Jeśli docenimy np. fakt posprzątania pokoju, czy sumienną naukę przed klasówką mamy duże prawdopodobieństwo, że zachowanie to się powtórzy.
Pozytywne wzmocnienia, które dziecko słyszy od najbliższych mu osób powodują, że będzie się ono starać jeszcze bardziej. Nieprawdą jest, że dziecko można „zepsuć” mówiąc mu, że świetnie sobie z czymś poradziło, że jest dla nas najważniejsze i kochane. Dziecko, które słyszy słowa wsparcia od opiekunów czuje w sobie spokój i wiarę we własne możliwości. Wie, że cokolwiek zrobi, cokolwiek się stanie – rodzic będzie przy nim. Czuje, że może zaufać innym. Dzięki temu będzie mu łatwiej budować pozytywne i silne relacje z ludźmi w dorosłym życiu
Zdarza się, że kiedy dziecko zachowuje się poprawnie, nie zwracamy na to uwagi. Myślimy Tak grzecznie się bawi, nie będę mu przeszkadzać i zajmujemy się swoimi sprawami. Dopiero kiedy dziecko zaczyna marudzić albo stale daje się nam we znaki, kierujemy na nie swoją uwagę. W ten sposób, często wbrew naszym intencjom, utrwalamy złe zachowanie dziecka. Dzieci reagują bowiem według zasady: “lepiej być skrzyczanym, niż zignorowanym”. Dla dziecka taka sytuacja jest często oczywista – rodzice poświęcają mu swoją uwagę tylko wtedy, kiedy “nabroi” lub zachowuje się nie tak, jak tego oczekiwano. Będzie więc powtarzać czynność za którą zostało skarcone, by znaleźć się w centrum naszej uwagi.
Bardzo łatwo zmienić ten schemat. Reagujmy na to, co i w jaki sposób robi nasza pociecha w sposób pozytywny, szukajmy okazji, by chwalić, wspierać i zachęcać do dalszego rozwoju. Kiedy bawi się spokojnie w swoim pokoju przyjdźmy tam i powiedzmy: Ułożyłaś bardzo wysoką wieżę z klocków! Cieszę się, że tak dobrze się sama bawisz, ja wtedy mogę odpocząć, a bardzo tego potrzebuję.
Chwalić rozsądnie
Chwalić jednak też trzeba rozsądnie i uważnie. Niedobre jest etykietowanie dziecka, używanie słów, które odnoszą się do niego samego, a nie do działania. Ważne jest to, żeby opisać sytuację, która spowodowała pozytywną reakcję oraz uczucia, które w nas wywołała np. Kiedy widzę, jak się przygotowujesz do tego sprawdzianu to jestem z Ciebie dumny. Jestem pewien, że Ci się uda! lub To, że pomogłeś bratu posprzątać pokój jest dla mnie bardzo ważne. W ten sposób pomogłeś też mi, dziękuję! Taka komunikacja sprawia, że dzieci stają się bardziej świadome tego, co potrafią i jakie pozytywne skutki mają ich czyny.
Należy też unikać zwrotów: „wreszcie”, „ten jeden raz” czy „ale”. Taka pochwała nie działa wzmacniająco, a służy wytknięciu poprzednich niepowodzeń, daje poczucie tego, że sukces był jednorazowy, że to cos wyjątkowego, co się nie powtórzy. Nie mówmy więc: Wreszcie udało Ci się porządnie pozmywać lub Ten jeden raz się postarałeś i zobacz, jakie są efekty! Taki komunikat wskazuje na jednorazowość, ośmiesza i powoduje obniżenie poczucia własnej wartości, a więc odwrotność tego, co powinny dawać pochwały. Bądźmy też kreatywni i wkładajmy serce w wypowiadane komunikaty. Te same słowa powtarzane przy każdej okazji, mechaniczne Wierzę w Ciebie wypowiadane znad gazety, nie przyniesie efektu.
Źródło: Fundacja Dzieci Nieczyje