Mapungubwe jest wzniesieniem w północnej części Republiki Południowej Afryki. Znajduje się ono niedaleko granicy z Zimbabwe, w kotlinie rzek Limpopo i Shashe. To tutaj powstało i upadło pierwsze znane miasto tej części kontynentu. Lata jego istnienia datuje się na okres 900-1300 r. n.e. Teren ten obecnie znajduje się pod ochroną i wpisano go na Listę Dziedzictwa Kultury UNESCO.
Czytaj też: W afrykańskiej kolebie skalnej znaleziono niezwykłe rysunki. Przedstawiają tajemnicze postacie
Pomimo ponad stuletniej historii badań Mapungubwe, nadal nie wiemy wszystkiego o tej średniowiecznej metropolii. Naukowcy z Uniwersytetu Mpumalanga pod kierownictwem Tima Forssmana opublikowali na łamach The Conversation wstępną analizę na temat kontaktów pomiędzy społecznościami rolników i łowców-zbieraczy. Obydwie grupy wbrew pozorom utrzymywały ze sobą kontakty handlowe.
Warto nadmienić, że łowcy-zbieracze zamieszkiwali południe Afryki na długo przed tym, jak pojawiły się społeczności rolnicze. Pojawienie się grupy ludzi o innych zwyczajach przyczyniło się do powstania pierwszych struktur miejskich, w tym Mapungubwe. Jednakże nie tylko rolnicy wnieśli duży wkład w rozwój miasta-państwa. Bez łowców-zbieraczy sukces tej osady nie byłby w ogóle możliwy – informują naukowcy.
Pierwsza metropolia na południu Afryki rozwinęła się nie tylko dzięki rolnikom
Główne wykopaliska były prowadzone w miejscu zwanym Little Muck Shelter na terenie Parku Narodowego Mapungubwe. Już podczas wcześniejszych badań wiadomo było, że przebywali tutaj łowcy-zbieracze. Naukowcy natrafili na wiele malowideł naskalnych, które mogą też mieć charakter religijny, związany z jakimiś wierzeniami w świat duchów. Ponadto zidentyfikowali około 15 tys. kamiennych narzędzi, które należały do łowców-zbieraczy. Poznano to po ich cechach strukturalnych – zarówno te sprzed okresu Mapungubwe, jak i te z całego okresu istnienia miasta były takie same lub podobne.
Łowcy-zbieracze mieszkali w tym samym miejscu z rolnikami, ale jaki wpływ wywierali oni na siebie nawzajem? Ci pierwsi znali lepiej teren, umieli polować oraz wynajdywać różne bogactwa w terenie, które budziły podziw u nowych przybyszów. Rolnicy natomiast działali stymulująco na rzemieślnictwo łowców-zbieraczy. W zapisie archeologicznym odkryto, że wraz z przybyciem rolników zaczęto produkować nowe wyroby z kości, które znajdowały zbyt aż do końca istnienia Mapungubwe.
Odkrycie uczonych z RPA daje nam ciekawy obraz rozwoju pierwszych społeczności miejskich sprzed około tysiąca lat na terenie południowej Afryki. Jak zauważamy, żadna grupa społeczna nie była pomijana, mimo że łowców-zbieraczy możemy uznać za społeczność na niższym (wcześniejszym) stopniu rozwoju.
Czytaj też: Tajemnicze afrykańskie miasto upadło, ale jego założyciele mieli świetny pomysł
Historia Mapungubwe jest ciekawa sama w sobie, nie tylko zależności społeczne wśród jej mieszkańców. Miasto upadło ponad 700 lat temu prawdopodobnie z powodu zmian klimatycznych. Poziom opadów spadł, klimat zmienił się z wilgotnego na taki z częstymi porami suchymi i zimnymi – plony zaczęły spadać i ziemia nie była w stanie wykarmić przeludnionego miasta. Wobec tego ludzie przenieśli swój główny ośrodek władzy na północ do Wielkiego Zimbabwe.