Aby zbadać związek między otyłością a demencją, badacze przebadali 6582 osoby w wieku 50 lat lub starsze. Wszyscy uczestnicy badania biorą też udział w większym projekcie, w ramach którego od 2002 roku monitorowanych jest 18 000 osób, a co dwa lata przeprowadzane są z nimi wywiady na takie tematy, jak demografia gospodarstwa domowego, udział w życiu społecznym, funkcje poznawcze i waga.
W nowym badaniu naukowcy wzięli pod uwagę wskaźnik BMI (stosunek wzrostu do masy ciała) oraz postęp ewentualnej demencji badany za pomocą takich środków, jak diagnoza lekarza lub karta szpitalna.
Aby wyizolować związek między otyłością a demencją, badacze kontrolowali potencjalnie wprowadzające w błąd zmienne, takie jak nadciśnienie, cukrzyca, palenie tytoniu i status nosiciela genu APOE ε4, znanego genetycznego czynnika ryzyka demencji.
Według badań opublikowanych w czasopiśmie „International Journal of Epidemiology”, u kobiet w późniejszym wieku „ponadprzeciętne stężenie tłuszczu na brzuchu” może prowadzić do wzrostu ryzyka wystąpienia demencji o 39 proc. w ciągu 15 lat, w porównaniu z kobietami o normalnym obwodzie talii.
Według badań – w przypadku mężczyzn i kobiet po 50. roku życia ryzyko demencji wynosi 28 proc., biorąc pod uwagę wskaźnik masy ciała i obwód talii badanych.
Gdzie związek?
– Im większy rozmiar brzucha, tym mniejszy ośrodek pamięci w mózgu – wynika z wcześniejszych badań. To nowe badanie jest ważne, ponieważ potwierdza te ustalenia i wiąże większy rozmiar talii ze zwiększonym ryzykiem demencji, szczególnie u kobiet – mówi niezwiązany z badaniami dr Richard Isaacson, który kieruje kliniką zapobiegania chorobie Alzheimera w Weill Cornell Medicine i New York-Presbyterian Hospital.
Naukowcy twierdzą, że wyniki badania mogą pomóc nam lepiej wyjaśnić łańcuch przyczynowy między demencją a otyłością.
– Demencja jest jednym z głównych wyzwań zdrowotnych XXI wieku, które mogą zagrozić pomyślnemu starzeniu się populacji. Nasze ustalenia sugerują, że rosnący wskaźnik otyłości spotęguje ten problem – powiedział Andrew Steptoe, współautor badania i profesor psychologii i epidemiologii na University College London.
Na podstawie wcześniejszych badań naukowcy z UCL wskazali na kilka wyjaśnień dotyczących związku otyłości z otępieniem. Jednym z powodów może być to, że demencja jest bezpośrednio związana z hormonami pochodzącymi z komórek tłuszczowych. Tłuszcz może być powiązany z funkcjonowaniem szlaków metabolicznych i naczyniowych związanych z gromadzeniem się białek amyloidowych lub zmianami w mózgu, o których wiadomo, że są związane z demencją.
– Należy monitorować zarówno BMI, jak i stan obwodu talii, aby uniknąć zaburzeń regulacji metabolicznej – wyjaśnia starsza autorka dr Dorina Cadar z Instytutu Epidemiologii i Zdrowia UCL.
Doktor zaleciła zmniejszenie masy ciała do optymalnego poziomu poprzez przestrzeganie zasad zdrowego odżywiania, takich jak dieta śródziemnomorska, ograniczenie spożycia alkoholu i regularne ćwiczenia.
Ruch i zdrowe jedzenie
Dr Richard Isaacson zwraca uwagę, że monitorowanie jedynie wskaźnika BMI może być niewystarczające. Zaleca kontrolowanie masy mięśniowej i tłuszczowej, oraz mierzenie obwodu talii.
– W oparciu o pojawiające się dane z takich badań, jesteśmy w stanie wyjaśnić różnice między płciami w ryzyku demencji. Łącząc te odkrycia z moim doświadczeniem klinicznym, widziałem większy wpływ tłuszczu trzewnego na funkcje pamięciowe u kobiet, prawdopodobnie za pośrednictwem szlaków metabolicznych – mówi Isaacson.
Isaacson dodaje, że wyniki uzyskane przez badaczy z UCL odzwierciedlają wyniki badań, które rok temu opublikował jego zespół.
Jak zauważyła grupa Isaacsona, spersonalizowane zachowania związane ze stylem życia mogą pomóc w powstrzymaniu pogorszenia funkcji poznawczych. Z 50 rekomendacji, każdy uczestnik badania otrzymał 21 wytycznych dotyczących stylu życia, które mógł stosować jako środek zapobiegawczy w rozwoju demencji. Wyniki pokazały, że interwencje związane z odżywianiem i aktywnością fizyczną były zdecydowanie najważniejszymi pozycjami na liście i przynosiły największe korzyści.
– Identyfikując czynniki, które mogą zwiększać ryzyko demencji, na które wpływ mają czynniki związane ze stylem życia, mamy nadzieję, że znacznej części przypadków demencji można zapobiec poprzez interwencje w zakresie zdrowia publicznego – podsumowuje Steptoe.