Matka natura obdarzyła nas bardzo konkretnymi predyspozycjami, które miały nam zagwarantować przetrwanie. Pamiętajmy, że kształtowały się one w tych dawnych czasach, gdy nie było jeszcze supermarketów, mikrofalówek, rodzinnych samochodów i map. Mężczyźni „z zawodu” byli myśliwymi, a kobiety zbieraczkami i opiekunkami domowymi. Sukces gatunku zależał od tego, jak radzili sobie ze swoimi życiowymi rolami. Specjalizacja była nieuchronna.
Dziś życie wydaje się dużo łatwiejsze, ale zróżnicowane zachowania, preferencje, a nawet sposoby myślenia i odczuwania charakterystyczne dla kobiet i mężczyzn pozostały. Niektóre z tych umiejętności są bardziej przydatne, inne mniej, zwłaszcza że przez tysiąclecia to głównie mężczyźni budowali cywilizację i przykrawali ją na swoją miarę. Ale nie znaczy to wcale, że jedne predyspozycje są lepsze, a drugie gorsze. Są inne.
Badania dowodzą, że odpowiedzialna za nie jest budowa naszych mózgów i działanie hormonów. Jak bardzo się różnimy? Za pomocą prostych eksperymentów każdy może przekonać się o tym sam.
PERCEPCJA
Kobiety wykazują większą niż mężczyźni wrażliwość na smaki, zapachy i dźwięki. Odpowiedzialne za to są hormony. Kobiety potrafią też lepiej rozpoznawać
kształty za pomocą dotyku. U mężczyzn obserwuje się przede wszystkim lepszą ostrość widzenia, jednak o wiele gorzej wychodzi im rozpoznawanie kolorów.
Umiejętność, w której zazwyczaj przodują kobiety, to szybkość spostrzegania. W bardzo krótkim czasie są w stanie porównać ze sobą elementy zbiorów, jak np.
rysunki, liczby czy litery. Najlepsze wyniki osiągają w takich testach jak TEST 1. i TEST 3.
Kobiety częściej też zwracają uwagę na informacje płynące z zachowania innych osób. O wiele łatwiej przychodzi im rozszyfrowywanie tzw. komunikatów
niewerbalnych, jak np. wyraz twarzy, ruchy rąk czy ton głosu. Doskonała umiejętność przetwarzania informacji płynących z wyrazu twarzy czy mowy ciała to
ewolucyjny spadek po praprzodkach. Zdolność matki do odczytywania stanu nieumiejącego jeszcze mówić dziecka zwiększała szanse na jego przetrwanie, a tym
samym na kontynuację gatunku. Podczas gdy kobiety przodują w większości testów percepcyjnych, mężczyźni mają większą zdolność uniezależniania się od
nieistotnych bodźców docierających z otoczenia. Co to oznacza w praktyce? Przede wszystkim o wiele lepiej radzą sobie w zadaniach wymagających
abstrahowania od elementów otoczenia i trudniej ulegają złudzeniom optycznym. Testem sprawdzającym jest TEST 2.
UMIEJĘTNOŚĆ POSTRZEGANIA PRZESTRZENNEGO
Wczasach prehistorycznych mężczyźni w celu zdobycia pożywienia byli zmuszani poruszać się po rozległych obszarach i zapamiętywać długie trasy. Kobiety, których rolą było szukanie jedzenia blisko osady, jego przygotowanie i opieka nad domostwem, wykształciły umiejętności poruszania się po niewielkim obszarze i wykorzystywania punktów orientacyjnych. Być może dlatego na testach z mapą zazwyczaj lepiej wypadają mężczyźni. Szybciej i dokładniej potrafią odtworzyć przebytą przez siebie trasę. Natomiast kobiety zapamiętują więcej szczegółów z otoczenia, jak choćby tabliczki z nazwami ulic. Odmiennie wypadamy też w tzw. testach rotacji wyobrażeniowej, w których należy wyobrazić sobie, jak dana figura lub bryła wygląda z różnych punktów widzenia. Umiejętność obracania (TEST 4.) przedmiotów w wyobraźni być może pomagała w uzyskaniu symetrii wyrabianych na co dzień narzędzi. Możliwe jest także, że zdolność ta przydawała się do tworzenia tzw. mapy poznawczej, a ta z kolei umożliwiała pierwotnym myśliwym i wędrowcom lepszą orientację w terenie.
Nie jest natomiast prawdziwa teza, jakoby mężczyźni
lepiej radzili sobie we wszystkich rodzajach testów
przestrzennych. W eksperymentach polegających na
przypominaniu sobie położenia czy też szyku ustawienia
przedmiotów bezkonkurencyjne okazują się kobiety
(TEST 5). Zdolność wychwytywania nawet najmniejszych
zmian w otoczeniu domostwa mogła być
z punktu widzenia ewolucji nieoceniona. Szybkie
zwrócenie uwagi na zmiany położenia przedmiotów
w przypadku, gdy do domu dostał się drapieżnik,
pozwalało wykryć intruza i zwiększało szanse na
przetrwanie. Do zdobywania jedzenia w pobliżu osady
kobiety zmuszone były rozwinąć umiejętność wykorzystywania
stałych punktów orientacyjnych i zapamiętywania
położenia jednych obiektów względem
innych. Sprawności te okazywały się szczególnie przydatne,
np. gdy trzeba było zapamiętać, że duża ilość
jagód rośnie zaraz za smacznymi korzonkami, które
znajdują się tuż za powalonym dębem.
W tego typu zadaniach, w większości przypadków, kobiety zapamiętują położenie przedmiotów lepiej niż mężczyźni. Oprócz lokalizacji zwracają uwagę na tożsamość obiektów, wykorzystując przy tym jednocześnie różne obszary mózgu. Mężczyźni przetwarzają takie informacje oddzielnie, a co za tym idzie – wolniej.
Z BADAŃ WYNIKA, ŻE MĘŻCZYŹNI SĄ LEPSI W ZAGADNIENIACH MATEMATYCZNYCH, ALE ZA TO KOBIETY LEPIEJ ZAPAMIĘTUJĄ SZCZEGÓŁY
ZDOLNOŚCI MOTORYCZNE
Jedna z największych i najbardziej znanych różnic międzypłciowych wiąże się z rzucaniem do celu. Nie od dziś wiadomo, że mężczyźni wiodą w tej sprawności prym. Czy zależy to tylko od prędkości działania i siły? A może zasługą jest tu większa masa męskiego ciała? Nic bardziej mylnego. Dla pierwotnych myśliwych umiejętność powalenia zwierzyny poprzez rzucenie w nią kamieniem, a następnie oszczepem była jedną z najcenniejszych zdolności. Dużo ważniejsza od siły i prędkości ruchów okazywała się zdolność analizy przestrzenno- motorycznej. Myśliwy, aby upolować zwierzę, musiał je nie tylko zlokalizować, ale też określić prędkość i kierunek, w którym się poruszało.
TEST 7.
RZUCANIE STRZAŁKAMI DO TARCZY:
Do tego testu potrzebna nam będzie tarcza i rzutki albo mata i samoprzylepna piłeczka.
Test polega na precyzyjnym trafieniu do celu, czyli w sam środek tarczy. Alternatywą dla tarczy i strzałki może być pień drzewa i kamień bądź szyszka.
TEST 8.
PRZECHWYCENIE PIŁECZKI PINGPONGOWEJ:
Potrzebna jest piłeczka i partner do gry. Test polega na przechwytywaniu – piłeczki nie trzeba łapać, wystarczy zatrzymać ją ręką.
W obu powyższych zadaniach mężczyźni wypadają lepiej niż kobiety. Z drugiej strony, kobiety wykazują przewagę w tzw. subtelnych zdolnościach motorycznych, wykształconych dzięki takim zajęciom jak garncarstwo czy przędzenie nici. Lepiej niż mężczyznom wychodzi im odtwarzanie układów dłoni i zginanie jednego palca w stawie środkowym. Kobiety cechuje lepsza koordynacja ruchów drobnych i odtwarzanie sekwencji ruchowych. By to sprawdzić, zrób TEST 9.
Jednym z możliwych wyjaśnień lepszej pamięci werbalnej i wzrokowej kobiet jest częstsze wykorzystywanie przez nie punktów orientacyjnych i potrzeba nadawania im nazw. Istnieje też hipoteza mówiąca, że czynności – takie jak gotowanie, przędzenie nici, wyplatanie koszy czy inne zajęcia manualne – wymagały umiejętności zapamiętywania kolejności, w jakiej musiały być wykonywane. Być może ta sprawność okazała się dla kobiet po prostu zdolnością adaptacyjną.
ZDOLNOŚCI MATEMATYCZNE I JĘZYKOWE
Jeśli chodzi o zadania matematyczne, to zależność jest w miarę prosta. Mężczyźni generalnie lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem problemów matematycznych, a kobiety osiągają lepsze wyniki w zadaniach obliczeniowych. Nieprawdopodobny może się wydawać fakt, że kobiety rozwiązujące zadania z treścią osiągają lepsze wyniki, jeśli bohaterkami zadań są właśnie kobiety, czyli np. zadania, w których Kasia, a nie Wojtek, dostała 10 pierników. Mimo że matematyka jako nauka ma dość krótką historię, to wiele problemów matematycznych towarzyszy nam od milionów lat. Od zawsze umiemy porównać dwa drągi różnej długości, a także stwierdzić, że drąg długości pięciu metrów i drąg dwumetrowy w sumie dadzą coś dłuższego niż drąg czterometrowy. Być może mężczyźni zawdzięczają przewagę matematyczną większym zdolnościom postrzegania przestrzennego, szczególnie wspomnianej umiejętności rotacji trójwymiarowej. Jednak nawet jeśli na matematykę spojrzymy z ewolucyjnego punktu widzenia, trudno jest stwierdzić, co tak naprawdę różnicuje obie płci. Spróbuj rozwiązać zamieszczone poniżej zadania matematyczne: TEST 13. i TEST 14.
W pierwszym teście zarówno kobiety, jak i mężczyźni
zazwyczaj uzyskują podobne wyniki. Przewagę kobiet
obserwuje się w teście drugim, w którym istotną rolę
odgrywają kolory. Jedna z teorii próbujących wytłumaczyć
ten wynik mówi, że kobiety mają łatwiejszy dostęp
do językowych określeń przyporządkowanych do poszczególnych
kolorów albo też specjalną umiejętność
szybszego ich rozróżniania. Mężczyźni mają słabszą pamięć
słowną. Większą trudność sprawia im przypomnienie
sobie wyrazów lub wydarzeń związanych z jakąś
treścią werbalną. I nawet jeśli mężczyzna i kobieta dzielą
jedno i to samo doświadczenie, zwykle to kobiety są
w stanie dokładniej przypomnieć sobie jego przebieg.
Przedstawicielki płci żeńskiej sprawniej generują słowa
zaczynające się lub kończące określoną literą, a także
zapamiętują ciągi czytanych na głos wyrazów. W odróżnieniu
od mężczyzn, którzy próbują zapamiętać słowa
po kolei, grupują je w kategorie znaczeniowe. Kobiety
mają też przewagę w pamięci wzrokowej i lepiej zapamiętują
szczegóły. Bez trudu łączą przedmioty z nazwami,
co dodatkowo ułatwia im ich zapamiętywanie. Przykładem
eksperymentu na zapamiętywanie przedmiotów
jest TEST 10.
TEST 13.
TEST ROZUMIENIA MATEMATYCZNEGO:
Jestem mężczyzną. Jeśli syn Jana jest ojcem mojego syna, to kim jestem dla Jana?
TEST 14.
TEST ROZUMIENIA MATEMATYCZNEGO Z OBLICZENIAMI:
Jaki numer powinien pojawić się jako kolejny? 9 16 25 36…
Ciekawostką jest, że TEST 14. można rozwiązać na dwa sposoby: standardowy (kwadraty, częściej stosowany przez kobiety) i bardziej złożony (znalezienie zasady dodawania, częściej stosowany przez mężczyzn). Przewagę mężczyzn w matematyce kobiety nadrabiają sprawnością językową i werbalną. W tym wypadku różnice daje się zauważyć już we wczesnym dzieciństwie. Dziewczynki na ogół zaczynają mówić o wiele wcześniej niż chłopcy, poprawniej wypowiadają pierwsze słowa i szybciej formułują dłuższe zdania. Na etapie szkolnym lepiej opanowują ortografię, a ich wypowiedzi są również bardziej poprawne gramatycznie. Z czasem różnice powoli się zacierają, jednak dorosłe kobiety nadal utrzymują znaczną przewagę w płynności słownej i ortografii. Osiągają też lepsze wyniki w zadaniach, w których należy wskazać, które zdania lub części zdań są niepoprawne gramatycznie. Płynność pojęciowa, czyli generowanie słów należących do jakiejś kategorii, jest różna u obu płci. Okazuje się, że mężczyznom przychodzi o wiele łatwiej wymienianie rzeczy z kategorii takich jak okrągłe lub metalowe, podczas gdy kobiety dużo lepiej radzą sobie z kolorami. Jednymi z testów badających te różnice są testy nazywania figur i kolorów: TEST 11. i TEST 12. powyżej.