Królowie Polski: lista władców. Kto rządził Polską najlepiej, a kto najgorzej?

Królowie Polski: Piastowie

Historia królów Polski rozpoczyna się wraz z dynastią Piastów, mimo tego, że tuż przed nimi panowali Polanie. Ma to związek z tym, że nie można jednoznacznie potwierdzić informacji świadczących o rządach Polan; nie byli oni również poddawani koronacji. Właśnie ze względu na brak koronacji, Mieszko I, pierwszy piast, nie jest uznawany za króla – choć był pierwszym władcą Polski potwierdzonym przez oficjalne źródła, nigdy nie został koronowany. Za pierwszego króla Polski uznaje się więc Bolesława I Chrobrego, ukoronowanego w 1025 roku. Wszyscy piastowscy królowie Polski po kolei to:

Bolesław I Chrobry (1025; przed koronacją panował od 992 r.)
Mieszko II Lambert (1025–1031; panował do 1034 r. już bez korony, jako książę)
Bolesław II Szczodry (1076 – 1079)
Przemysł II (1295–1296)
Władysław I Łokietek (1320 – 1333)
Kazimierz III Wielki (1333 – 1370)

Królowie Polski: Andegawenowie

Polscy królowie nie zawsze byli naszymi rodakami – doskonałym przykładem są Andegawenowie, których władza dała początek unii polsko-węgierskiej. Unię łączącą obydwa państwa definiuje się jako unię personalną – kraje łączył wspólny władca, przy jednoczesnym zachowaniu odrębnych instytucji państwowych. Królowie Polski z rodu Andegawenów to:

Ludwik Węgierski (1370-1382)
Jadwiga Andegaweńska (1384-1399) – pomimo bycia kobietą, była nie królową, a królem;

Królowie Polski: Jagiellonowie

Koronowanie Jadwigi Andegaweńskiej na króla miało na celu późniejszą koronację jej małżonka zgodnie z zasadą Iure uxoris (prawo żony). Mężczyzna zostawał w takiej sytuacji koronowany z faktu poślubienia wybranki będącej już władczynią. Właśnie w ten sposób ukoronowany został Władysław II Jagiełło – co jednak ciekawe, po drugiej koronacji oboje z małżonków pozostawało prawnie królami. Sam okres panowania Jagiellonów jest nazywany Złotym Wiekiem Rzeczpospolitej – to właśnie w tamtych czasach kraj rozrósł się najmocniej i zyskał na sile. Którzy Jagiellonowie panowali jako królowie Polski? Lista wygląda następująco:

Królowie Polski: elekcyjni

Wolna elekcja zmieniła całkowicie nastroje Szlachty, której zdanie wreszcie zaczęło mieć wpływ na funkcjonowanie całego kraju. Pierwsze głosowanie było zorganizowane w sposób nieprzemyślany – wszyscy szlachcice musieli przyjechać osobiście do wsi pod Warszawą, by oddać swój głos. Jak nietrudno się domyślić – Mazowszanie przybyli na wybory tłumnie, wśród obywateli innych województw odnotowano jednak znacznie mniejszą frekwencję. Szlachta znalazła jednak rozwiązanie tego problemu: wybrano po dwóch reprezentantów każdego województwa, mogących uczestniczyć w obradach senatu. Z wybranych członków klasy szlacheckiej utworzono pierwszy sejm.

Podczas pierwszej wolnej elekcji, potencjalni Królowie Polscy mieli mniejsze znaczenie, niż mogłoby się wydawać – skupiono się bardziej na ustalaniu zasad dotyczących wolnych wyborów, a nie na przygotowywaniu informacji dotyczących kandydatów. Najpoważniejszym kandydatem był Ernest Habsburg, cieszący się uznaniem nie tyle wśród szlachty, co monarchów kościelnych. Szlachta skłaniała się bardziej ku Iwanowi IV Groźnemu, znanemu ze swoich skłonności sadystycznych – ówcześni Polacy, zawiedzeni swoją historią wojenną, pragnęli przywódcy brutalnego i pewnego swoich działań. Iwan IV Groźny nie był jednak zainteresowany kandydaturą w wyborach – skłoniono się więc ku kandydaturze Henryka Walezego, przedstawianego w superlatywach przez biskupa francuskiej Walencji, Jean de Monluca. Jak się okazuje – propagandowe działania miały swój historyczny początek dużo wcześniej, niż się wydaje.

Po pierwszych wyborach elekcyjnych, w których ostatecznie zwyciężyła kandydatura Henryka Walezego, wolna elekcja obowiązywała przez ponad 200 lat. Wszyscy królowie Polski wybrani w ten sposób to:

Anna Jagiellonka (1575-1596)
Stefan Batory (1576 – 1586)
Zygmunt III Waza (1587 – 1632)
Władysław IV Waza (1632 – 1648)
Jan II Kazimierz Waza (1648 – 1668)
Michał Korybut Wiśniowiecki (1669 – 1673)
Jan III Sobieski (1674 – 1696)
August II Mocny (1697 – 1706, 1709 – 1733) – uzyskał najwięcej (13641) głosów w historii całej wolnej elekcji
Stanisław Leszczyński (1706 – 1709, 1733 – 1736)
August III Sas (1733 – 1763)
Stanisław August Poniatowski (1764 – 1795)

Przeczytaj także: Muzyka, obrazy… taksydermia? Oto 7 władców i ich ciekawe hobby

Królowie Polski: najlepsi władcy

Najważniejsi królowie Polski osiągnęli dużo dla kraju nie tylko za sprawą jego rozbudowy, ale też przemyślanych działań wojennych i politycznych – niektórzy z nich wiedząc, że nie mogą wygrać przeciwko dużo mocniejszym przeciwnikom, opóźniali działania wojenne, prowadząc do powstawania rozejmów i sojuszy. Praktycznie wszyscy władcy Polski mają mniejszy bądź większy wpływ na jej rozwój – do najwybitniejszych zalicza się jednak kilku władców:

Kazimierz Wielki – powszechnie mówi się, że władca zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną. Jego osiągnięcia wykraczają jednak znacznie poza rozwój samego kraju – przede wszystkim, Kazimierz Wielki prowadził przemyślaną politykę zagraniczną, za sprawą której uniknął rozwinięcia konfliktu z sojuszem czesko-krzyżackim i wprowadził Polskę na arenę europejską – za czasów jego rządów, Polska stała się istotnym elementem polityki międzynarodowej.
Kazimierz Jagiellończyk – zakończył wojnę trzynastoletnią, doprowadzając do przyłączenia do Polski części utraconych ziem. Kazimierz nakazał też złożenie hołdu pruskiego – jednym z jego założeń był obowiązek wspierania króla polskiego podczas wojen. Władca nadał też nowe przywileje szlachcie i wprowadził parlamentaryzm szlachecki, przeprowadził reformy skarbowe i rozwinął znacznie polskie wojsko.
Stefan Batory – jest znany ze wspierania polskiej kultury i edukacji – podczas swojej władzy, powołał akademię w Wilnie i zadbał o podwyższenie poziomu krakowskiej uczelni. Jego największe osiągnięcia dotyczą jednak wojny – dzięki dokonanym modyfikacjom w armii, Polska wygrała przeciwko kilkukrotnie silniejszej armii Iwana IV Groźnego. Jego osiągnięcia opóźniły znacznie zajęcie Polski przez Rosję.

Przeczytaj także: Klejnoty koronne polskich królów – gdzie są?

Królowie Polski: najgorsi władcy

Lista królów polski obejmuje nie tylko najwybitniejszych władców, ale także tych, którzy nie wykazali się patriotyzmem i rezolutnością. Według historyków, najgorszą sławą owiani byli następujący polscy władcy:

Henryk Walezy – pierwszy elekcyjny król nie wykazywał zainteresowania ani losami kraju, którym rządził, ani jego tradycjami – był Francuzem wybranym na tron polski tylko dlatego, że nie miał szans na koronację na króla Francji. Kiedy jednak jego brat, obejmujący tron Francji zmarł, nie pozostawiając po sobie żadnego potomka mogącego przejąć władzę, Henryk zbiegł z Polski, przekazując strażnikom, że udaje się na schadzkę. Po potajemnej ucieczce do Francji objął urząd królewski. Jego ucieczka została uznana za abdykację – tron przekazano Annie Jagiellonce.
Michał Korybut Wiśniowiecki – wybrany na tron przez szlachtę zmęczoną obcymi władcami. Niestety – nie wykazał się intelektualnie podczas okresu panowania do tego stopnia, że przeciwnicy opisywali go jako głupca czy małpę. Za jego panowania Polska utraciła Podole, a Turcy dotarli aż pod bramy Lwowa.
Jan Kazimierz Waza – w młodości uchodził za awanturnika, który nie boi się ryzyka. Niestety nie był przez to roztropny w prowadzeniu wojen – nie poradził sobie z Potopem Szwedzkim przez nierozsądne decyzje i konfliktową osobowość. Według kronikarzy, był osobą wyniosłą i za bardzo pewną siebie – jeden z pokłóconych z nim urzędników przeszedł nawet na stronę Szwedów, doradzając im w działaniach wojennych.

Przeczytaj także: Jak wypoczywali polscy królowie?